Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Engin Başaran
Danışman: Aynur Konyalı
Özet:
Çiftlik hayvanları için stres faktörleri ''çevre faktörleri'' ve ''yönetimsel faktörler'' olarak iki başlık altında incelenebilmektedir. Günümüz koşullarında ülkemizde stresi azaltma anlamında daha çok müdahale edilen nokta çevre faktörleri olmaktadır. Yönetimsel stres faktörlerine bakıldığında türler arası etkileşim, sürü yoğunluğu, sosyal statü ve nakil örnek olarak sıralanabilir. Stres faktörlerini ortadan kaldırmak ya da azaltmak yani 'çevre ıslahı' stres ile mücadelede yaygın olarak kullanılmaktadır. Entansif üretim sisteminin kullanılmasındaki temel felsefe, stresin azaltılması adına uygulanan 'çevre ıslahı' yöntemi için bir kısıtlayıcı olmaktadır. Biyolojik ve ekonomik kaygılar neticesinde stres ile mücadelede kullanılabilecek başka bir yöntem olarak mizaca bağlı 'hayvan ıslahı' gündeme gelmektedir. Hayvanlarda mizaç kavramı, üç düzeyde tanımlanmaktadır; bunlardan en yaygın kullanılanı bireyin strese 'davranışsal' tepkisidir, bunun altında yatan strese 'nöroendokrin sistem'in tepkisi olup üçüncü düzey ise bir hayvanın 'genetiği'nde mevcut belirli bir uyarana karşı verdiği tepkidir. Kalıtımsal mizaç erken yaşam deneyimi gibi genetik kalıcı çevresel etkilerle belirlenmekte ve zamanla değişmez fakat ortaya çıkması hayvanın tabi olduğu çevreden etkilenmektedir. Mizaca yönelik yapılacak seleksiyonların, özellikle entansif üretim modelindeki hayvanların maruz kaldığı stres faktörlerine karşı toleransını artırarak stres kaynaklı biyolojik ve ekonomik zararların önüne geçmesi beklenmektedir. Bu çalışmada Tahirova koyun sürüsünde mizacın belirlemesine yönelik yapılan bazı testler sonucu bazı doğum özellikleribakımından dağılımının ortaya konması amaçlanmıştır. Hayvan materyali olarak Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Çiftliği Hayvansal Üretim Araştırma ve Uygulama Birimi'nde yetiştirilmekte olan 1-4 yaş aralığındaki 64 baş Tahirova Koyunu ve bu koyunlardan doğan 105 baş kuzuya ait özellikler kullanılmıştır. Verim kriterleri olarakbatındaki kuzu sayısı, sütten kesim başarısı, toplam batın ağırlığı ve toplam sütten kesim ağırlığı kullanılmıştır. Mizacın belirlenmesine yönelik Arena, Açık Alan, İzolasyon Kutusu Testlerindeki meleme frekansı, Açık Alan Testinde yürüme süresi ve ayakta durma süresi kayıt altına alınmıştır. Çalışma kapsamında, doğum döneminden sonra anaların mizaç testleri 2 tekrarlı şekilde yapılmış ve mizaç-verim ilişkisi belirlenmeye çalışılmıştır. MDS analizleriyle özellikler ve bu özellikleri gösteren bireylere ait koordinatlar ve buna göre benzer ve farklı bireyler belirlenmiştir. Elde edilen veriler neticesinde koyunlar 4 mizaç grubuna ayrılmıştır. Mizaç grupları arasında sütten kesim başarısı ve toplam sütten kesim ağırlığı bakımından oluşan fark istatistiksel olarak önemli bulunurken, tüm verim kriterlerinde en düşük verime sahip olan grup en stresli olarak belirlenen grup olmuştur. İncelenen parametreler dikkate alınarak en fazla stres belirtisi gösteren 13 koyun seçilmiştir. Seçilen 13 hayvanın varsayımsal seleksiyon ile sürü dışı bırakılması sonucunda elde edilen yeni sürünün toplam batın ağırlığı, toplam sütten kesim ağırlığı, sütten kesim başarısı ve batındaki kuzu sayısı gibi verim parametreleri ve seleksiyondan önceki sürünün verim ortalamaları karşılaştırıldığında yeni sürünün her parametre için daha yüksek verime sahip olduğu belirlenmiştir.