Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kök Ş. (Yürütücü), Karanfil A., Korkmaz S., Kasap İ.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2024
Afitler
(Hemiptera: Aphididae) tarım alanlarındaki kültür bitkilerinin yanı sıra orman
ağaçları, peyzaj ve kentsel alanlar gibi farklı habitatlarda bulunan bitkilerde
bitki özsuyunu emerek zarar meydana getirmektedir. Bunun yanısıra afitler,
ürettikleri tatlımsı madde salgısı nedeniyle fumajine sebep olur ve çok sayıda
bitki virüs hastalığının da vektörlüğünü yapmaktadır. Afitlerin tür teşhisleri
için üzerinde bulunduğu konukçu bitkiler temelinde gösterdiği morfolojik
karakterlerden faydalanılarak oluşturulan konukçu bitki temelli teşhis
anahtarları kullanılmaktadır. Afitlerin morfolojik karakterlere göre teşhisleri
morfolojik plasitisiteye sahip olmaları ve doğru teşhis için mutlaka konukçu
bitkinin de bilinmesinden dolayı oldukça zordur. Bu zorluklar düşünüldüğünde
DNA barkodlama afitler için hızlı ve güvenilir tanımlama sonuçları
sağlamaktadır. Yukarıda sunulan bilgiler ışığında, bu proje önerisi ile
Kuzeybatı Türkiye’de yer alan Çanakkale ilinde tarım ve tarımdışı alanlardan
2017-2022 yılları arasında toplanan ve üzerinde bulunduğu konukçu bitkiler
bilinmeyen veya teşhis edilemeyen afit türlerinin DNA barkodlama yöntemi
kullanılarak hızlı ve güvenilir şekilde tür teşhislerinin yapılması
amaçlanmaktadır. Ayrıca, afitlerin teşhislerinde DNA barkodlama yönteminin
güvenilir sonuçlar ortaya koyup koymadığının da belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu
amaç için, örneklerin DNA barkodlama yöntemi ile elde edilen sekans analiz
verilerinin gen bankasındaki veriler ile karşılaştırılması sonucunda benzerlik oranı
düşük ve genetik uzaklığı fazla olduğu belirlenen örnekler daha önceki
toplandığı yıllara ait tarih, konum bilgileri ve teşhis edilemeyen konukçu
bitkilerinin fotoğrafları kullanılarak 2023 bahar ve yaz aylarında aynı konukçu
bitkiler üzerinden tekrar toplanacaktır. Böylece DNA barkodlama yönteminin
sonuçları, afitlerin morfolojik teşhisleri ile karşılaştırılarak güvenilirliği
konusunda veriler ortaya konacaktır. Sonuç olarak bu projede, tarım ve
tarımdışı alanlardaki zararlı afit türlerinin teşhislerinde özellikle konukçu
bitkinin tespit edilemediği durumlarda hızlı ve güvenilir tanımlama yöntemi
olarak DNA barkodlamanın kullanmasının yanı sıra bu yöntemin güvenilirliğinin
belirlenmesi amacıyla klasik morfolojik teşhis yöntemlerinin kullanması amaçlanmaktadır.