Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Araştırma Projesi, 2022 - 2025
Tıbbi görüntüleme (mamografi) ve biyopsi gibi yöntemler sonucunda meme kanseri teşhisi konmuş hastalarda lumpektomi ameliyatı kaçınılmazdır. Meme koruyucu cerrahi olarak da adlandırılan lumpektomide temelde iki operasyon yapılır. İlki, tümörü gerekli cerrahi sınırlarda temiz dokuyla birlikte memeden çıkarmak; ikincisi ise bu tümörün koltuk altındaki sentinel lenf nodlarına (SLN) sıçrayıp sıçramadığını tespit etmek için sentinel lenf düğümleri de çıkarılır. Operasyon sırasında çıkarılan sentinel lenf düğümleri ve tümör frozen (age section/yaş kesiti) yöntemi kullanılarak patolojik olarak değerlendirilir. Bazı durumlar patologların lumpektomi örneklerini (sentinel lenf düğümleri ve tümör) frozen yöntemi ile incelemesini zorlaştırır ve yanlış negatiflik nedeniyle tekrar ameliyatlara neden olur. Bu durumlar: a) tümörde DCIS (ductal carcinoma-in-situ; invaziv meme kanseri öncü lezyonu) varlığı, b) gerekli cerrahi sınırın (margin) yanlış tayini, c) ayrılmış invaziv lezyonların (çok odaklı veya çok merkezli kitleler) frozen incelemede patolojik değerlendirmeyi zorlaştırması (Kim ve diğ., 2012; Tomida ve diğ., 2014; Zhou ve diğ., 2018). Dahası ameliyat esnasındaki ilk (hızlı) frozen inceleme en az 1 saat sürdüğünden hasta anestezi altında açık şekilde bekletilir. Patoloji laboratuvarı olmayan hastanelerde bu ilk hızlı frozen inceleme dahi yapılamadığından meme cerrahının tecrübesine göre ameliyat seyri belirlenir. Lumpektomi ameliyatı yapan cerrah, kanserli kısmın tamamının çıkarılıp çıkarılmadığına ve ikinci bir ameliyat gerekip gerekmediğine mesleki tecrübesine göre karar verir. Ancak bu tespit cerrahlara göre farklılık gösterebildiğinden ve insan faktöründen dolayı yanlış karar vermeye açıktır. Ameliyatı tamamlanan hastadan alınan kanserli dokuların detaylı patoloji raporu ise yaklaşık 1 ay sonra çıkar. Bu raporlara göre ameliyat olan hastaların %15'ine (false negatif oranı) ikinci ameliyat zorunluluğu ortaya çıkar (Azu et.al,2010; Esbona et.al,2012; Sauter et.al,1994). Bu durumda hasta için kötü bir meme estetiği, memenin tamamen kaybı, moral-motivasyon ve güven kaybı kaçınılmaz olur. Bunun yanı sıra ciddi ameliyat maliyetleri hem hastalara hem de ülke ekonomisine ağır bir yük olarak yansır.
Önerilen proje kapsamında üretilecek olan derin teknoloji portatif tomosentez cihazı (TomoSyn) sayesinde ameliyat sırasında hastadan çıkarılan kanserli dokular frozen incelemeye gönderilmeden hemen önce fiziksel olarak kesilmeden bütün halinde ileri seviye 3 boyutlu görüntülenecek ve gerekli cerrahi sınır (margin) tayini ve sentinel lenf düğümlerinde tümör varlığı tespit edilecektir.