Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yavuz S. (Yürütücü), Avcı S. N., Erginal A. E.
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2023
Sanayi devrimi sonrasında dünya üretim ve tüketim açısından önemli değişimler
yaşamış ve bu değişimlerin karşılanması için enerji ihtiyacı doğmuştur. İnsanlar, bu enerji
ihtiyacını karşılamak için termik santrallere yönelmişlerdir. Linyit ve taş kömürü kullanarak
çalışan termik santraller, ağır metallerin çevreye yayılmasında önemli bir rol oynayarak
çevresel bir kirletici olarak kabul edilmiştir. Karayosunları, gerçek kök sistemleri olmaması ve
atmosferik etkilerden koruyan tabakalarının bulunmaması nedeniyle, biyomonitör
organizmalardır. Bu çalışma, Orhaneli Termik Santrali'nin hava kirliliği kaynaklı ağır metal
düzeylerinin belirlenmesinde bir araç olarak karayosunlarının kullanımını amaçlamıştır. Bu
amaç doğrultusunda Orhaneli Termik Santrali civarında yer alan 5 istasyondan karayosunu ve
tutundukları kayaçlardan örnekler alınmıştır. Mikroskop eşliğinde incelenen karayosunlarının
tür analizi yapılmıştır; analiz çerçevesinde Hypnum cupressiforme, Homlothecium sericeum ve
Amblystegium serpens türü karayosunları baz alınmıştır. Karayosunun iz element bileşenleri
ile tutunduğu yüzeyin element bileşenlerini tespit etmek amacıyla yosunlara ve kayaçlara ICPOES tekniği uygulanmıştır. Bu teknik kullanılarak biokonsantrasyon değerlerinin hesaplanması
sağlanmıştır. Analiz kapsamında Cr, Pb, Cd, Ni, Co, Fe, Cu, Hg ve As elementleri
değerlendirilmiştir.
Elde edilen verilere göre, tüm istasyonlarda ölçülen Pb konsantrasyon düzeyleri, kurum
ve kuruluşlar tarafından belirlenen limit değerlerin üzerinde bulunmuştur. İstasyonlar arasında,
termik santralin 1 km yakınındaki istasyonda ölçülen Pb konsantrasyonu ise diğer istasyonlara
kıyasla daha yüksek çıkmıştır. Benzer şekilde, Cr değerleri de tüm istasyonlarda limit değerlerin
üzerinde ölçülmüştür. İstasyonlardan alınan numunelerin krom yoğunluğu, istasyonların termik
santrale olan uzaklığıyla doğru orantılı olarak artmıştır. Cd değerleri sadece Dündar köyü ve
Girencik köyünde ölçüm vermiştir. Belirtilen Ni, Co, Hg ve As elementlerine ise
rastlanılmamıştır. Biokonsantrasyon (BCF) değerleri hesaplandığında Orhaneli Termik Santrali
çevresinde kurşunun ve kromun birikiminin atmosferik kaynaklı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.