Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akın A., Ayengin T. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2021 - 2021
Projenin kapsamı son devir Osmanlı medreselerinde hukuk eğitimidir. Doğal olarak sınırları da 3
Kasım 1839 Tanzimat Fermanı’ndan Medreselerin kapatılış tarihi olan 16 Mart 1924’e kadar
belirlenmiştir. Osmanlı hukuk eğitimi sisteminin omurgasını teşkil eden medreseler, kültür ve medeniyetin
gelişiminde hayatî bir rol oynamıştır. Ancak Medreseler XVII. yüzyıldan itibaren bozulmaya başlamış
bunda da, müderrislerin seçim ve yükseltilmesinde liyakat, bilgi ve beceri aranmaması önemli rol
oynamıştır. Tanzimat Fermanı’nın ilânından sonra ise Osmanlı Devleti, Batı tipi yarı seküler modern bir
hukuk eğitim sisteminin kuruluşuna sahne olmuştur.
Tanzimat döneminde başlayan ve hızla devam bu modernleşme süreci bugünkü mevcut hukuk
sisteminin de oluşmasına zemin hazırlamıştır. Dolayısıyla hukuk sisteminin, bugün var olduğu bilinen,
felsefî, ictimaî, idarî problemlerinin çoğu köken itibariyle Tanzimat dönemine dayanmaktadır. Çalışmanın
itici gücü olan bu cümleden hareketle, hukuk tarihi içinde medreseler bağlamında bir İslam hukuku eğitim
tarihinin özelleştirilmesi arzusu, araştırmaya sevk eden ana etken olmuştur. Bu anlamda dönemin iyi
bilinmesinin, güncel hukuk sistemindeki problemlere reaksiyon göstermekten öte, bu problemlerin
çözümüne katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Projede “tarihi araştırma yöntemi” kullanılacaktır. Bu yöntemle, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar
geçen dönemi kendi şartları içinde, eleştirel bir gözle incelenip, dönem ile ilgili elde edilen tüm veriler
imkânlar ölçüsünde eleştiri yöntemiyle analiz edilmeye çalışılacaktır.
Projenin beklenen sonucu özetle şöyledir: Günümüz Türkiye’sindeki hukuk sisteminin
problemlerinin iyi anlaşılması Tanzimat döneminin hukuk eğitiminin iyi bilinmesine ve objektif olarak
yorumlanmasına muhtaçtır. Projede Tanzimat dönemindeki, hukuk eğitim-öğretim alanındaki bilimsel
araştırmalar, yerel basın ve diğer sürekli yayınlardaki konuyla ilgili makale ve tartışmalar, eğitim
kurumlarında uygulanan müfredat programları, eğitim-öğretim problemlerine çözüm önerileri incelenerek
dönem hukuk eğitimi açısından değerlendirilecek, böylece günümüz hukuk sistemindeki problemlerin
çözümüne katkı sağlanacaktır. Özelleştikçe, alanın aydınlanacağına dair olan inançla birlikte ikinci
beklenti, bugünkü çelişkilerle dolu hukuk anlayışı ve hukuk uygulamalarına bir yansıma alanı açığa
çıkarmaktır.