Türkiye'de, 1980 sonrası neoliberal politikaların da etkisiyle, kentsel mekan yeniden şekillenmiş; devlet, ekonomik ve toplumsal olarak kapsayıcı rolünden çıkıp yerini piyasanın hakim olduğu ekonomik düzenlemelere bırakmıştır. Devletin küçüldüğü alanlarda özel sektör öne çıkarken 1980 öncesi bütüncü ve uzun erimli planlama yaklaşımları bırakılarak, piyasanın yönlendirdiği kısa erimli ve parçacı planlama yaklaşımları benimsenmiştir (Şengül, 2002:8; Ataöv ve Osmay 2007:57; Öktem, 2011:23; Ersoy, 2012:9). Ancak artan nüfusla birlikte sağlıklı ve yaşanabilir; sosyal ve mekânsal çevre yaratmak açısından, planlamanın büyük önem taşıdığı bir gerçektir. Bütüncül planlama anlayışından uzak, altyapı ve sosyo-ekonomik yapı dikkate alınmadan yapılan mekânsal planlar, özellikle kent çeperlerinde hala devam eden kırsal üretim faaliyetlerinin zamanla yitirilmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte kent merkezlerinde de altyapı ve sosyal donatı gibi alanlarda yeni sorunlar da ortaya çıkmaktadır. Plan değişiklikleri ile yoğunluk artışları yapılırken; altyapı ve sosyal donatı alanları ihmal edilmekte, özgün mimari yapıyı koruyan tipolojilere yer verilmemektedir. Oysaki yaşanabilir bir çevrenin oluşturulması ve ileride tekrar düzeltilmesi gereken sorunlar yaratmaktan kaçınmak büyük önem taşımaktadır.

Kepez, yeni yatırım ve planlama kararları ile şehir merkezi ve çevresinin karakteristik özelliği olan kırsal üretime bağlı mekânsal kimliğini kaybetmektedir. Ancak bununla birlikte kırla ilişkisi güçlü bir nüfusa sahiptir. Planlama kararlarına bağlı olarak bir ve iki katlı bahçeli evlerin yerini yüksek katlı apartmanlar almış ve bunun sonucunda yoğunluk artışlarıyla birlikte altyapı yetersiz kalmıştır. Bu nedenle bu araştırma, geçmişte ve günümüzde alınan parçacı planlama kararlarının yetersiz kalarak kentin bütününü kapsayan bir planlama yaklaşımını zaruri kılacağı savından yola çıkılarak yapılacaktır.

Çalışma kapsamında nicel ve nitel analiz yöntemlerine başvurulacaktır. Nicel analiz yöntemi kapsamında, fiziksel dokudaki değişimin tespit edilmesi için zaman içinde değişen nüfus yoğunluğu incelenecek; bununla birlikte nüfustaki değişimin mekânsal boyutu haritalanacaktır. Kamusal yatırımlarla (Devlet Hastanesi, Üniversite gibi) birlikte kentsel alandaki değişimin yarattığı sorunların tespit edilmesi ve mevcut durumun ortaya koyulabilmesi için Kepez Belediyesi'nden izin alınarak 1980 yılından günümüze yapılan mekânsal planlar, plan değişiklikleri, ilave planlar analiz edilerek araştırma kapsamında kullanılacaktır. Nitel araştırma yöntemi kapsamında ise, Kepez’deki planlama yaklaşıma ilişkin basın taramasının yanı sıra, kentin planlanmasında etkin kişi ve kurumlarla yapılacak derinlemesine görüşmelere yer verilecektir.

Anahtar kelimeler: Kepez Beldesi, kentleşme, kentsel kimlik, yerel yönetim, mekânsal planlar, plan kararları.

Kaynaklar:

1. ATAÖV, A.ve OSMAY, S. (2007) "Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım", Ankara: METU, Sayı: 24:2, ss. 57-82.

2. ERSOY, M., (2007), "Planlama Kuramına Giriş", Kentsel Planlama Kuramları, Ankara: İmge Kitapevi, ss. 9-35.

3. ÖKTEM, B., (2011), "İstanbul'da Neoliberal Kentleşme Modelinin Sosyo Mekansal İzdüşümleri", İstanbul: İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakülesi Dergisi, Sayı: 44, ss. 23-40.

4. ŞENGÜL, T., (2002) “Planlama Paradigmalarının Dönüşümü Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme”, Planlama Dergisi, Sayı: 21, ss. 8-31.