Çağatay Türkçesiyle Yazılmış Dört İmam Hikâyesinin Söz Dizimi Özellikleri (Cümle Bilgisi İncelemesi)


Creative Commons License

EKER Ü.

ZFWT, cilt.10, sa.3, ss.40-65, 2018 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 10 Sayı: 3
  • Basım Tarihi: 2018
  • Dergi Adı: ZFWT
  • Derginin Tarandığı İndeksler: EBSCO Education Source
  • Sayfa Sayıları: ss.40-65
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türklük bilgisi literatüründe Türklerin Müslüman oluşuyla ilgili pek çok eser bulunmaktadır. Satuk Buğra Hân tezkireleri bu eserler içinde en çok bilinenidir. Bunlar oluştuğu günden bugüne Orta Asya ve Anadolu’da halk tarafından anlatılagelmiş ve sözlü kültürün önemli bir unsuru durumuna yükselmiştir. Çoğu zaman Satuk Buğra Hân anlatıları içerisinde görülen “Dört İmam” hikâyesi de bu eserlerden birisidir. Eserde Karahanlı Devleti hükümdarlarından Yusuf Kadir Hân döneminde İslam’ı yaymak adına yapılan savaşlarda öne çıkan Nasreddin, Muineddin, Zuhureddin, Kıvameddin adlarındaki dört kahramanın yaptıkları anlatılmaktadır. Bunlar İslam’a olan bağlılıkları ve hizmetlerinden dolayı devirlerinde “ünlenmişlerdir.  Bu çalışmada eser, cümle bilgisi yönüyle incelenmiş; eserde yer alan cümleler, yapısına, yükleminin yerine, yükleminin türüne ve anlamına göre tasnif edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler: Dört İmam, Çağatay Türkçesi, Çağatayca, Söz                                    Dizimi, Cümle Bilgisi.
 

There are many works related to Turks’ being Muslims in the Turkish Information literature. The collections of biographies of Satuk Bugra khan are the most known of these works. From the days they have existed up to present, they  have been narrated by the public in the Central Asia and Anatolia and they have become an important element of verbal culture. The story of “Four Imams” which is often seen in these Satuk Bugra Khan accounts is one of these works. In the work, it is told that the four heroes named Nasreddin, Muineddin, Zuhureddin, Kıvameddin who stand out in the wars made to spread Islam during the period of Yusuf Kadir Khan from the rulers of the Karahan (= Karakhanid) State. They are known as "four imams" in their period due to their loyalty to Islam and their services.  In this study, the work has been examined in terms of sentence information, and the sentences existing in the work have been classified according to their structures and places, types and meanings of the predicate.  

Keywords: Four Imams, Chagatai Turkish, Chagatai, Syntax, Sentence Information.