Research Information System
in: Siyer İlmi ve Kaynakları, OĞUZAY FATİH, Editor, Sonçağ Akademi, Ankara, pp.85-124, 2024
Siyer” Arapça’da “hal, gidişat, yol, hayat hikayesi” gibi anlamlara gelen “sîret” kelimesinin çoğuludur. Terim olarak ise Hz. Peygamber’in hayatını, tebliğ faaliyetlerini, mücadelesini ve getirdiği evrensel değerleri konu edinen ilim ile bu alanda yazılan eserleri ifade etmek üzere kullanılan bir kavramdır. İslam dininin, tarih ve medeniyetinin doğru anlaşılması açısından son derece önemli bir disiplindir. Bu nedenle İlahiyat Fakültelerinde ve Ön Lisans İlahiyat programları müfredatında birinci dönemde okutulan zorunlu dersler arasında yer alır. Hz. Peygamber’in hayatını konu edinen ve onun en doğru şekilde tanınmasını ve tanıtılmasını amaçlayan Siyer ilmi şüphesiz bütün Müslümanlar için son derece önemlidir. Onun günlük hayatı, aile kavramına yaptığı vurgu, insan ilişkileri, doğaya ve çevreye bakışı, tasarruf konusundaki tavsiyeleri, kadın haklarına sağladığı katkılar, çocuklara duyduğu şefkat, savaş meydanlarındaki komutanlığı düşmanlarına karşı tavrı, adalet anlayışı ve idareciliği günümüz insanına örneklik teşkil edecek evrensel ilkelerle doludur. Bu çalışmada bazı temel ilkelerin örnek metinlerle ortaya konulması amaçlanmaktadır. On dört asır önceki bir zaman dilimini ele alan Siyer, öncelikle bir tarih ilmidir. Hz. Peygamber’in vefatından kısa bir süre sonra bu alanda telif edilen eserler ile müstakil bir hüviyet kazanmıştır. Yüzyıllardır bu alanda pek çok eser kaleme alınmıştır. Bununla birlikte müstakil Siyer kaynaklarının yanı sıra İslamî disiplinlerin hemen hepsinde Hz. Peygamber ve dönemine dair bilgilere rastlamak mümkündür. Hatta bazen bu veriler müstakil Siyer kaynaklarında yer almayan detayları sunarak tamamlayıcı ve pekiştirici bir rol oynarlar. Diğer İslâmî disiplinlerde Hz. Peygamber ve dönemine ait verilerin yer alması tabi bir durumdur. Zira İslami ilimler için Hz. Peygamber, Kur’an’dan sonra ikinci temel kaynaktır. Örneğin Kur’ân’ı açıklamayı ve yorumlamayı amaçlayan tefsir ilminde ayetlerin nazil olduğu dönemle ilgili pek çok veri mevcuttur. Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerini doğru ve güvenilir bir şekilde kayıt altına alma gayesiyle teşekkül eden Hadis ilmi ise Siyer’in en önemli kaynakları arasındadır. Benzer şekilde İslam Hukuku, Kelam ve Tasavvuf gibi ilimler de Hz. Peygamber’i referans almak durumundadır. Özetle bütün İslami ilimlerin iki temel kaynağı olan Kur’an ve Sünnet bu disiplinlerin Hz. Peygamber dönemine dair veriler ihtiva etmesini kaçınılmaz kılmaktadır. Dolayısıyla müstakil Siyer ve tarih eserlerinin yanı sıra diğer İslamî disiplinlerde Projenin Başlığı SİYER METİNLERİ (Hz. Peygamber’in Hayatından Örneklerle Günümüz Meselelerine Bakış) Proje Yürütücüsü Dr. Öğr. Üyesi Fatih OĞUZAY Araştırmacılar Doç. Dr. Yunus AKYÜREK, Dr. Öğr. Üyesi Mehmet YILMAZ, Dr. Öğr. Üyesi Ferihan ÖZMEN, Dr. Öğr. Üyesi Sema ÖZDEMİR, Dr. Öğr. Üyesi Rukiye OĞUZAY, Dr. Öğr. Üyesi Arif Edip AKSOY, Dr. Öğr. Üyesi Murat BEYAZTAŞ, Dr. Öğr. Üyesi Bilal Taşkın, Öğr. Gör. Dr. Mehmet KARA, Arş. Gör. Büşra YILDIRIM, Arş. Gör. Yusuf YIKMAZ, Arş. Gör. Ubeydullah İŞLER. Proje Türü Bağımsız Araştırma Projesi Proje Grubu ( ) Fen ve Mühendislik Bilimleri ( ) Tıp ve Sağlık Bilimleri ( x ) Sosyal Bilimler kaleme alınan eserler de Siyer ilmine kaynaklık ederler. Siyer ilminin bilimsel bir yöntemle ele alınabilmesi bahsi geçen kaynaklar sayesinde mümkündür. Bu nedenlerle alanda uzmanlaşmak isteyenler ile bilhassa İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin bu kaynakları tanımaları ve karşılaştırarak değerlendirmeyi öğrenmeleri önem arz etmektedir. Buradan hareketle oluşturulan projenin amacı iki temel hedefi vardır. İlki, Hz. Peygamber’den örneklerle günümüz meselelerine bir bakış açısı sağlamaktır. İkincisi ise Siyer ilminin kaynaklarını örnek metinlerle tanıtmaktır. Müstakil Siyer-Megâzî eserlerinin yanı sıra tefsir, hadis, fıkıh gibi diğer disiplinlerin Siyer ilmine nasıl kaynaklık ettiklerini örnek metinler üzerinden ortaya koymaktır. Bu amaçlarla temel kaynaklardan tespit edilen seçme metinler özgün dili ve üslubu korunarak bir araya getirilecektir. Bu metinler aynı zamanda Siyer dersi müfredatına uygun olarak kronolojik bir sıralama ile sunulacaktır. Böylece bir taraftan temel kaynaklar üzerinden metin okuması yapılırken diğer taraftan da bilimsel bir yöntemle kaynakları kullanma becerisi kazanılacaktır. Ayrıca halen pek çok İlahiyat Fakültesinde eğitim dili %30 Arapça olduğu için bu metinlerin yardımcı ders materyalleri olarak öğrenciye tek bir kitap şeklinde sunulması mümkündür. Alanında ilk olacak olan bu çalışmanın benzer yardımcı ders materyallerinin hazırlanmasında örneklik teşkil etmesi umulmaktadır.