Dünya genelindegiderek artanyükseköğretimdeki öğrenci sayısına paralel olarak, Türkiye’de de yükseköğretime yönelik hem talep hem de arz yükselişi söz konusudur. Diğer taraftan, 2019’da kayıtlanmayan öğrenci kontenjan oranın toplam kontenjanın %22’sini oluşturması Türk yükseköğretiminde yaşanan arz-talep dengesizliğini ortaya koymaktadır. Türkiye’nin tüm insan kaynağının temel niteliklerini şekillendiren öğretmenlerin yetiştirildiği programlarailişkin arz-talep dengesinde yaşanabilecek böylesi bir durumun ise, mevcut kontenjan belirleme stratejilerinin sürdürülebilirliğini derinden etkileyeceği açıktır. Bu bağlamda,öğretmenlik programlarınaait kontenjanların tercih edilme ve yerleşenlerin kayıtlanma durumlarının incelenmesiyapılan araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma, Yükseköğretim Program Atlası (YPA) üzerinden erişilen verilerin ikincil kullanımına dayalı, genel tarama modelinde tasarlanmıştır. YPA platformundan derlenen veri seti üzerinden, 23 öğretmenlik programına ait kontenjan bilgileri, tercih edilme miktarları ve yerleşme oranları betimsel istatistikler (frekans, yüzde, vb.) ile belirlenmiş ve grafikleştirilerek/tablolaştırılarak sunulmuştur. Ayrıca, her bir öğretmenlik programı için yerleşen öğrencilerden kayıt yaptırmayanların sayıları kullanılarak, yerleşme ve kayıtlanma sonrası boş kalan kontenjan miktarları hesaplanmıştır. Yapılan analizler, 2019 yılında öğretmenlik programlarına 42.746 kontenjan ayrıldığını ve bu programlara öğrencilerin toplam kontenjandan yaklaşık 30 kat fazla tercih listelerinde yer verdiğini göstermektedir. Diğer taraftan, yerleştirme işlemi sonrası 2.096 kontenjanın tercih edilmediği ve öğretmenlik programlarına yerleşen öğrencilerden de 1.021 öğrencinin kayıt yaptırmadığı tespit edilmiştir. Tercih edilmeyen program kontenjanlarının büyük bölümünün Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki üniversitelere (örneğin, en çok öğrenci alan PDR program için %72 tercih edilmeyen kontenjan) ve ardından vakıf üniversitelerine (aynı örnek bölüm için, yaklaşık %10 tercih edilmeyen kontenjan) ait olduğu; devlet üniversitelerindeki programlarda iseminimum düzeyde (%1’in altında yerleşme olmayan kontenjan) kaldığı görülmektedir. Elde edilen tüm bu bulgular atama bekleyen öğretmen sayıları, yapılan atama sayısı ve yeni açıklanan program kontenjanları ile bir bütün halinde tartışılmış ve öğretmenlik programlarına uygun adayların yerleşmesini destekleyebilecek bir planlamaya ilişkin öneriler sunulmuştur.
Parallel with theglobally increasing number of higher education (HE) students, there is an uptrend in terms of both supply and demand to HE in Turkey. On the other hand, 22% empty quota for undergraduate programmes in 2019 clearly shows the demand and supply gap in Turkish HE system. Considering the importance of teachers by their influence on the essential skills of all human resources in Turkey, such a potential gap in teacher training programmes would deeply affect the sustainability of existing strategies to quota determination. In this regard, the purpose of this research is to examine the preference and registration trends among students comparing the quotas of teacher training programmes in Turkey. The research was designed in a survey model based on the secondary usage of official data accessible in the Atlas of Higher Education Programs. Through this dataset, the quotas for 23 (different) fields of teacher training programmes, and the preference-placement ratios by students to these programmes were determined using descriptive statistics (e.g. frequencies, percentages, etc.). Moreover, the number of empty quotas were calculated for each teacher training programme through the placement and registration data. According to the analysis, while 42,746 student quotas were granted for teacher training programmes in 2019, nearly 30 times larger number of students placed these programmes in their preference list. Further, 2,096 quotas were not selected by any student, and 1,021 students did not register to teacher training programmes even they were placed in. The largest part of empty quotas were in universities from the Turkish Republic of Northern Cyprus (e.g. ≈72% empty quotas for Educational Psychology programmes), then in foundation universities (≈10% empty quotas for the same programmes) against a highly minimum in public universities (less than 1%). All these findings were discussed with the number of existing teacher candidates (in the form of graduates from teacher training programmes or teaching certificate programmes), the latest number of teacher appointments, and newly announced student quotas for teacher training programmes altogether, and then developed various recommendations for potentially better planning of student selection process aiming to allow the registration of best candidates to teacher training programmes.
