Research Information System
Journal of Erciyes Akademi Dergisi, vol.37, no.4, pp.1757-1781, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Bu çalışmanın konusu karı-koca ilişkisi bağlamında bir eş
olarak kadın algısının Câhiliye dönemi Arap şiirine yansımalarıdır. Problemi
ise günümüze ulaşan Câhiliye dönemi Arap şiirinde yer alan örnek beyitler
çerçevesinde dönemin Arap toplumlarındaki karı-koca ilişkilerinin kadın
özelinde sorgulanmasıdır. Çalışma konusu beyitler Câhiliye dönemi Arap
toplumlarında bir eş olarak kadın algısını, karı-koca ilişkilerini ve davranış
biçimlerini yakından tanıma bakımından önem arz etmektedir. Her ne kadar
Câhiliye dönemi Arap toplumları, Câhiliye şiiri ve kadını ile ilgili çalışmalar
yapılmış olsa bile söz konusu çalışmalarda konuların tabiatı gereği bir eş
olarak dönemin kadın algısı hususunda detaylara inilmemiş ve satır aralarında
bazı özelliklere değinmekle yetinilmiştir. Çalışmamızı ayrıcalıklı kılan husus,
Câhiliye devri Arap şiirlerinde yer alan örneklerden hareketle karı-koca
ilişkisi, sadakatsizlik ve kıskançlık, eşten yakınma ve ölen kocanın ardından
ağıt yakma gibi ince detaylardır. Karı-koca arasında sevgi ve saygı esasına
dayalı ilişki, kocadan uzun süre haber alınamaması durumunda kadının yeniden
evlenmeye zorlanması, kadına kaba davranılması ve zor kullanılması, kadının
ikna yoluyla sorun çözmesi, sorunlu kadını
boşama, sadakatsiz kadın tarafından kocaya komplo kurulması, sadakatsiz kadının
koca tarafından öldürülmesi, kadının iktidarsız kocaya sadakatsiz davranması,
kocanın hayatında başka kadın olabileceği şüphesiyle kadının kıskançlık krizine
girmesi, kadının kocayı hicvetmesi ve ölen kocanın ardından mersiye okuması
gibi detaylar örneklendirilmiştir. Çalışmada nitel yöntem tekniklerinden
doküman incelemesi kullanılmıştır. Öncelikle konunun daha iyi anlaşılması
amacıyla literatür değerlendirmesi yapılmış ve alanla ilgili yapılan
çalışmalara değinilmiştir. Ardından arka plan mahiyetinde Câhiliye dönemi Arap
toplumunda kadının yeri hakkında özet bilgiler verilmiştir. Daha sonra tespit
edilen örnek beyitler yorumlanmış ve farklılıklara dikkat çekilmiştir. Sonuç
bölümünde varılan kanaatlere yer verilmiştir.
Anahtar
kelimeler: Arap Dili ve Belagati, Câhiliye Devri, Câhiliye Arap
Şiiri, Kadın Eş, Karı-Koca İlişkisi.