Tenedos Nekropolis’inden Seramik Askos’lar

Yıldırım Ö. C., Yavşan Ç.

Phaselis: Disiplinlerarası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, sa.2022 VIII, ss.73-82, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Hellespontos (Çanakkale Boğazı) girişinde, Troya sahili açıklarında yer alan Tenedos Adası, Marmara (Propontis) üzerinden Karadeniz’e (Pontus Euksinos) ulaşmak isteyen ticari gemilerin güvenli geçişi için gerekli rüzgâr şartları oluşuncaya kadar konaklayabilecekleri limanlara sahip olmasından dolayı MÖ VIII ve VII. yüzyıllarda denizel ticaret ağları yanı sıra kültürel etkileşim için de önemli bir rol oynamıştır. Bu açıdan, Tenedos nekropolisi mezar buluntuları adanın MÖ VIII. ve VII. yüzyıllarda ulaştığı gelişmiş kültürel refah düzeyine tanıklık yapmaktadır. Bu çalışma, Tenedos nekropolis alanında yapılan kazılarda daha çok MÖ VIII. yüzyıl mezarlarında ele geçmiş bir gurup seramik askos’u tipoloji, işlev ve kültürel etkileşim açısından tanıtır. İrdelenen 10 askos örneğinden 7 adeti kuş biçimli, geriye kalan üç adet ise halka biçimli kategorisinde değerlendirilir. Söz konusu seramik askos’ların ölü gömme geleneğinin bir parçası olarak özellikle mezarlar için üretilmiş olabileceği düşünülmektedir. Ögelerin sadece mezarlarda ele geçmesi bu tür seramik askos’ların yerel ölü gömme ritüelinin bir parçası olduklarına işaret eder. Tenedoslu ustaların üretimi olması muhtemel askos’lar, tipolojik açıdan Kıbrıs ve Fenike örnekleriyle yakın benzerlikler sergiler.

Located on the mouth of the Hellespontus (Dardanelles Strait) just offshore of Troy’s coastline, Tenedos played a major role in the cultural interactions and maritime network of trade during the VIIIth and VIIth centuries, due to its harbors that provided shelter for the ships before they made their ways to the Propontis and into the Pontus Euxinus when the wind and current conditions permitted a safe passage. The eighth and seventh century BC graves of the necropolis of Tenedus attest to the wealth of Tenedus during these centuries. This work in this context examines a small assemblage of pottery askoi derived mainly from the eight century BC graves at the necropolis of Tenedus in terms of typology, function, and cultural interactions. Among these ten pottery askoi, seven examples are bird-shaped, while the remaining three are of the ring-shaped category. It is postulated in this work that these pottery askoi may have been manufactured specifically for mortuary purpose. Their depositions in graves may have been related to their use in funerary rituals. These askoi, most likely produced by local Tenedian potters, are reminiscent of Cypriote and Phoenician examples in terms of typology.