Research Information System
Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi, vol.9, no.1, pp.1-27, 2025 (Peer-Reviewed Journal)
İmâm Mâlik tarafından nakledilen rivâyetlerin Kütüb-i Sitte’ye kaynaklığı hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konudur. Kütüb-i Sitte müelliflerinden biri olan İmâm Tirmizî’nin, Sünen’inde Mâlik’ten naklettiği rivâyetler de bu konunun bir bölümünü oluşturmaktadır. Tespitlerimize göre bu konuda günümüze kadar herhangi bir müstakil çalışma yapılmamıştır. Bu makâle kapsamında, konunun açıklığa kavuşturulması için Tirmizî’nin Sünen’i baştan sona taranmış, onun Mâlik’ten rivâyetleri tek tek tespit edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Mâlik’in rivâyetleri Tirmizî’nin Sünen’inin önemli kaynaklarından biridir. Tirmizî eserinde Mâlik’ten 129 rivâyet aktarmıştır. Bu miktar Mâlik’ten 71 rivâyet nakleden İbn Mâce hâriç diğer Kütüb-i Sitte müellifleri olan Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd ve Nesâî’nin Mâlik’ten rivâyetleri yanında oldukça az kalsa da yine de önemli bir miktara tekâbül ettiği söylenebilir. Bu rivâyetlerin yaklaşık % 74’ü, Ma’n b. Îsâ ve Kuteybe b. Saîd tarikiyle nakledilmiştir. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyette ilk tercihi Mâlik’in talebesi Ma’n b. Îsâ’dır. Tirmizî’nin Ma’n’dan rivâyetleri Mâlik’ten naklettiği toplam rivâyetin yaklaşık %62’sini oluşturmaktadır. Tirmizî, Mâlik’ten hem talebeleri, hem talebelerinin talebeleri hem de talebelerinin talebelerinin talebeleri vasıtasıyla hadis nakletmekle birlikte doğrudan onun talebelerinden aldığı rivâyetler, Mâlik’ten aktardığı rivâyetlerin yaklaşık %35’ini oluşturmaktadır. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetleri Muvatta’ın Yahyâ b. Yahyâ Leysî, Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî, Ebû Mus’ab ez-Zührî, Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî, Süveyd b. Saîd el-Hadesânî, Abdurrahmân b. Kâsım, Abdullâh b. Vehb ve Ali b. Ziyâd rivâyetlerinde araştırıldığında 5’i hariç kalanının bu nüshalarda mevcut olduğu görülmüştür. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetlerinin çoğu Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyetinde yer almaktadır. Bu makalede, hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konu olan Mâlik'in rivâyetlerinin Kütüb-i Sitte'ye etkisinin -Sünen-i Tirmizî çerçevesinde- bu ve benzeri somut verilerle net olarak ortaya konulması amaçlanmaktadır.
İmâm Mâlik tarafından nakledilen rivâyetlerin Kütüb-i Sitte’ye kaynaklığı hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konudur. Kütüb-i Sitte müelliflerinden biri olan İmâm Tirmizî’nin, Sünen’inde Mâlik’ten naklettiği rivâyetler de bu konunun bir bölümünü oluşturmaktadır. Tespitlerimize göre bu konuda günümüze kadar herhangi bir müstakil çalışma yapılmamıştır. Bu makâle kapsamında, konunun açıklığa kavuşturulması için Tirmizî’nin Sünen’i baştan sona taranmış, onun Mâlik’ten rivâyetleri tek tek tespit edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Mâlik’in rivâyetleri Tirmizî’nin Sünen’inin önemli kaynaklarından biridir. Tirmizî eserinde Mâlik’ten 129 rivâyet aktarmıştır. Bu miktar Mâlik’ten 71 rivâyet nakleden İbn Mâce hâriç diğer Kütüb-i Sitte müellifleri olan Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd ve Nesâî’nin Mâlik’ten rivâyetleri yanında oldukça az kalsa da yine de önemli bir miktara tekâbül ettiği söylenebilir. Bu rivâyetlerin yaklaşık % 74’ü, Ma’n b. Îsâ ve Kuteybe b. Saîd tarikiyle nakledilmiştir. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyette ilk tercihi Mâlik’in talebesi Ma’n b. Îsâ’dır. Tirmizî’nin Ma’n’dan rivâyetleri Mâlik’ten naklettiği toplam rivâyetin yaklaşık %62’sini oluşturmaktadır. Tirmizî, Mâlik’ten hem talebeleri, hem talebelerinin talebeleri hem de talebelerinin talebelerinin talebeleri vasıtasıyla hadis nakletmekle birlikte doğrudan onun talebelerinden aldığı rivâyetler, Mâlik’ten aktardığı rivâyetlerin yaklaşık %35’ini oluşturmaktadır. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetleri Muvatta’ın Yahyâ b. Yahyâ Leysî, Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî, Ebû Mus’ab ez-Zührî, Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî, Süveyd b. Saîd el-Hadesânî, Abdurrahmân b. Kâsım, Abdullâh b. Vehb ve Ali b. Ziyâd rivâyetlerinde araştırıldığında 5’i hariç kalanının bu nüshalarda mevcut olduğu görülmüştür. Tirmizî’nin Mâlik’ten rivâyetlerinin çoğu Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyetinde yer almaktadır. Bu makalede, hadis tarihi ve literatürü açısından önemli bir konu olan Mâlik'in rivâyetlerinin Kütüb-i Sitte'ye etkisinin -Sünen-i Tirmizî çerçevesinde- bu ve benzeri somut verilerle net olarak ortaya konulması amaçlanmaktadır.