Mudarebe Finansmanının Katılım Bankalarında Uygulanmasının Ahlaki Risk Yönünden Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği


Creative Commons License

Sağlam M. S., Eğri T.

Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, cilt.6, sa.2, ss.197-226, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Emek sermaye ortaklığı, uygulanıldığı takdirde toplumsal kalkınmaya katkı sağlayıcı bir finansman modelidir. İslam hukukunda emek sermaye ortaklığını ifade eden mudarebe finansmanı faizsiz finans sisteminde iyi bir alternatif olma potansiyelini bünyesinde barındırmasına rağmen, katılım bankalarının sermaye; müşterinin de emeğini ortaya koyduğu ortaklık şeklinde, uygulanma oranı katılım bankalarında çok düşüktür. Bu durum literatürde gerektiği kadar ele alınmamış, sunulan öneriler ise yüzeysel kalmıştır. Söz konusu çelişkinin nedenleri üzerine eğilen bu araştırma olası nedenleri katılım bankası perspektifinden değerlendirerek farkındalık oluşturmayı amaçlamıştır. Mudarebe finansmanının katılım bankaları için ahlaki risk barındırdığını ileri süren araştırma, bu iddiayı ahlaki riskin yasal altyapı, kayıt dışı işlemler, ticari olgunluk seviyesi, ekonomik konjonktür ve denetim kavramları ile ilişkisi çerçevesinde alanında uzman kişilerle yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirerek değerlendirmiştir. Gerçekleştirilen mülakatlar ve sonrasında yapılan değerlendirmeler neticesinde katılım bankalarının mudarebe finansman modelini uygulayabilecek bir altyapıya sahip olmadığı, söz konusu modelinin sürdürülebilir bir şekilde uygulanabilmesi için katılım bankalarından farklı işleyen yeni bir kurumun kurulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Son bölümde ise mudarebe finansmanının uygulanabilirliğinin arttırılması için politika önerileri sunulmuştur.

Labor capital partnership is a financing model that contributes to social development. Although the mudaraba financing is a good alternative for interest-free financial system, the implementation ratio in participation banks is very low in the form of participation banks providing capital and the customer provides labor. This situation has not been handled as much as necessary in the literature, and the suggestions presented have been superficial. This research aims to raise awareness by evaluating possible causes from the perspective of participation bank. The research, which argues that mudaraba financing poses moral risk for participation banks, evaluated this claim by conducting semi-structured interviews with experts in the field within the framework of the relationship between moral risk and the legal infrastructure, informal transactions, commercial maturity level, economic conjuncture and audit concepts. As a result of the interviews and subsequent assessment, it has been concluded that participation banks do not have the infrastructure to implement the mudaraba financing and a new institution that operates differently from the participation banks must be established in order to implement this model in a sustainable manner. In the last section, policy recommendations have been presented in order to increase the applicability of mudaraba financing.