Taʽn Sebeplerinden Vehem

kilitbahir, sa.19, ss.80-94, 2021 (Hakemli Dergi)

Adalet ve zabt râvîlerin sahip olması gereken iki önemli sıfattır. Bu sıfatlarda var olan bir kusur

râvînin rivayet ettiği hadisin sıhhatini etkilemektedir. Özellikle zabt sıfatını zayıflatan

birçok unsur bulunmaktadır. Bunlardan biri vehemdir. Vehem bir zabt kusurudur. Vehem

kelimesinin nasıl okunacağı muhaddisler arasında tartışmaya sebep olmuştur. Vehem diye

okunması gerektiğini söyleyenler olduğu gibi vehm diye isimlendirenler de olmuştur. Râvînin

rivayet ettiği hadislerde hata yapmasını dikkate alan muhaddisler daha çok bu kelimeyi vehem olarak

okumuşlardır. Râvînin zihninde var olan düşünceyi aktarırken yanılması, bir nevi dil sürçmesi

sonucu hata yaptığını düşünenler ise vehm olarak ifade etmeyi tercih etmişlerdir.

Râvîlerin zabt kusuru olan vehem kelimesinin nasıl okunacağı tartışması kadar önemli olan bir diğer

husus bu hatanın ortaya çıkarttığı sonuçlardır. Vehem hadislerin şâz olarak rivayet edilmesine,

râvînin idrâcına, mevkûf rivayetin

merfû, mürsel rivayetin mevsûl olarak aktarılmasına sebep olabilmektedir.

Justice and zabt are two important attributes rawis must have. The flaws in these attributes affect

the validity of the hadith narrated by the rawis. In particular, there are many factors that weaken

the title of zabt. One of these factors is vehem. Vehem is a flaw of zabt. The

determination of the name of this concept has caused controversy among muhaddiths. While

there are those who say that it should be read as vehem, there are also those who call it vehm too.

The spelling “vehem” is often used by muhaddiths who consider Rawi to make mistakes while

narrating. Those who think that the rawi made a mistake while conveying the thought in her mind, as

a result of a slip of the tongue, preferred to express it as vehm.

Another issue that is as important as the discussion of spelling the word vehem is the results of

this error. It might lead to narration of vehem hadiths as Shādh, mudraj of rawis, mawquf narration

as marfû; mursal narration as

mawsool.