Kayaların L-tipi ve N-tipi Schmidt çekici sertlik değerleri arasındaki ilişkinin incelenmesi ve tek eksenli basınç dayanımı tahminine Schmidt çekici tipinin etkisi


Akbay D., Ekincioğlu G.

1. Uluslararası Ahi Evran Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Kırşehir, Türkiye, 30 Kasım - 02 Aralık 2021, ss.569-570

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kırşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.569-570
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kayayla temas halindeki mühendislik projeleri öncesinde kayaçların dayanım özelliklerinin belirlenmesi çok önemlidir. Kayaçların tek eksenli basınç dayanımı, çekme dayanımı gibi doğrudan tasarım parametresi olarak kullanılan dayanım değerlerini belirlemek için uygulanan yöntemler numune hazırlamanın zaman alıcı olması gibi nedenlerden dolayı güç olabilmektedir. Böyle durumlarda bu test yöntemleri yerine uygulanması pratik, hızlı ve ucuz olan, çoğu zaman tahribatsız yöntemlerden olan, indeks yöntemler kullanılabilir. Kayaçların sertlik değerleri de indeks test yöntemleri ile belirlenmektedir. Literatüre bakıldığında kayaçların sertlik değerlerinin fiziksel ve mekanik özelliklerinin tahmininde güvenilir bir şekilde kullanılabileceği görülmektedir. Schmidt çekici sertliği de kayaçların ve betonun yüzey sertliğini belirlemek ve bazı mekanik özelliklerini tahmin etmek için yaygın olarak kullanılan, belirlenmesi pratik, hızlı ve ucuz bir yüzey sertliği ölçüsüdür. Yöntem hem arazide hem de laboratuvarda farklı örnek boyutlarında ve şekillerinde kolayca uygulanabilmektedir. Çekiç tipi, numune boyutları, uygulama yüzeyinin durumu, çevresel etkilere maruziyet gibi farklı parametreler Schmidt çekici sertlik değerini etkilemektedir. Bu çalışmada L-tipi ve N-tipi Schmidt çekici sertlik değerlerinin birbiri ile arasındaki ilişki incelenmiştir. Literatürde yer alan aynı kayaçlar üzerinde ölçülmüş L-tipi ve N-tipi Schmidt çekici sertlik değerleri ile laboratuvarda farklı jeolojik kökene sahip kayaç örnekleri üzerinde hem L-tipi hem de N-tipi Schmidt çekici kullanılarak elde edilen sertlik değerleri birlikte değerlendirilmiştir. L-tipi ve N-tipi Schmidt çekici kullanılarak elde edilen sertlik değerleri arasındaki ilişki basit regresyon analizleri ile irdelenmiştir. L-tipi ve N-tipi Schmidt çekici sertlik değerleri arasında yüksek korelasyon katsayısına sahip ilişkiler belirlenmiştir. L-tipi veya N-tipi Schmidt çekici kullanılarak elde edilen sertlik değerlerinin birbirine dönüşümü için genel ve kayaç kökenine bağlı olarak tahmin modelleri ve dönüşüm katsayıları önerilmiştir. Literatüre bakıldığında Schmidt çekici sertliğinin en çok tek eksenli basınç dayanımı ile ilişkisinin incelendiği çalışmalar olduğu görülmektedir. Bu çalışma kapsamında da her iki çekiç tipinin arasındaki ilişkilerin incelenmesinin yanı sıra kayaçların tek eksenli basınç dayanımını tahmin etmede iki çekiç tipinden hangisinin daha başarılı olduğunu tespit etmek için istatistik yöntemlerle analizler yapılmış ve tahmin modelleri oluşturulmuştur. Her iki çekiç tipiyle tek eksenli basınç dayanımı arasında anlamlı ilişkiler olduğu ve tek eksenli basınç dayanımını tahmin etmede kullanılabileceği görülmüştür.

It is very important to determine the strength properties of rocks before engineering projects in contact with the rock. Methods applied to determine the strength values used as direct design parameters, such as uniaxial compressive strength and tensile strength of rocks, can be difficult due to reasons such as time-consuming sample preparation. In such cases, index methods can be used, which are practical, fast, and cheap to apply, often non-destructive methods, instead of these test methods. The hardness values of the rocks are determined by index test methods. When the literature is examined, it is seen that the hardness values of the rocks can be used reliably in the estimation of their physical and mechanical properties. Schmidt hammer hardness is a widely used, practical, fast and inexpensive measure of surface hardness to determine the surface hardness of rocks and concrete and to predict some mechanical properties. The method can be easily applied on different sample sizes and shapes both in the field and in the laboratory. Different parameters such as hammer type, sample dimensions, application surface condition, exposure to environmental factors affect the Schmidt hammer hardness value. In this study, the relationship between L-type and N-type Schmidt hammer hardness values was investigated. L-type and N-type Schmidt hammer hardness values measured on the same rocks in the literature and the hardness values obtained by using both L-type and N-type Schmidt hammer on rock samples of different geological origins in the laboratory were evaluated together. The relationship between the hardness values obtained using the L-type and N-type Schmidt hammer was examined by simple regression analysis. Relationships with high correlation coefficients were determined between L-type and N-type Schmidt hammer hardness values. For the conversion of hardness values obtained by using L-type or N-type Schmidt hammer, prediction models and transformation coefficients have been proposed depending on general and rock origin. When the literature is examined, it is seen that the studies in which the relationship between Schmidt hammer hardness and uniaxial compressive strength are examined mostly. Within the scope of this study, besides examining the relationships between both hammer types, statistical analyzes were made and prediction models were created to determine which of the two hammer types was more successful in estimating the uniaxial compressive strength of the rocks. It has been observed that there are significant relationships between both hammer types and uniaxial compressive strength and can be used to predict uniaxial compressive strength.