Akademik Veri Yönetim Sistemi
educongress 2024, Diyarbakır, Türkiye, 18 - 21 Eylül 2024, ss.744-747, (Özet Bildiri)
Problem Durumu
Eğitim fakültelerinde okuyan öğretmen adaylarının özelliklerinin detaylı bir şekilde incelenmesi,
öğretmen eğitim programlarının nasıl uygulanması ve geliştirilmesi konusunda önemli bilgiler sunar.
Gelecekte öğretmen olacak bireylerin kimler olduğu, adaylarının hangi kaynaklardan seçildiği,
gerçekten öğretmen olmayı isteyip istemedikleri, eğitim görüşleri, inanışları, eğitim felsefeleri hakkında
yapılan çalışmalar (Aksu ve diğerleri, 2008; Ok ve Önkol, 2007; Temizyürek, 2008) öğretmenlik
mesleğinin ve öğretmen profilinin belirlenmesi açısından büyük önem taşır. Opdenakker ve Van Damme
(2006) tarafından vurgulandığı üzere, eğitim görüşleri, inançlar, düşünceler ve teorilerin nasıl
şekillendiğini araştırmak, eğitim uygulamalarının nasıl biçimlendiğini anlamak için kritik öneme
sahiptir. Öğretmen adaylarının eğitim süreçlerine dair algılarını ve bu süreçteki değişimlere adaptasyon
biçimlerini anlamak, öğretmenlik mesleğine hazırlıkta kilit faktördür. Bu tür bir anlayış, öğretmen
eğitim programlarının yeniden tasarlanması ve güncellenmesine yönelik kararlar alınmasında temel rol
oynar ve toplumsal değişimlerin öğretmenlik mesleğine etkisi ve adayların bu etkileşime yönelik bakış
açıları mesleki eğitim açısından önemlidir. Bireylerin eğitim fakültelerine başlarken getirdikleri görüşler
onların eğitim sürecini anlamlandırmasında önemli rol oynamaktadır.
İlki 2005-2006 yılında yapılan bir çalışmanın 18 yıl sonra 2023-2024 yılında tekrarlanarak yapıldığı bu
çalışmada, eğitim fakültelerinin ilk yılında öğretmen adaylarının beraberlerinde getirdikleri arka plan
özelliklerini, sosyo-kültürel değerleri ve pedagojik inançları incelemek ve bireylerde 2006’lı yıllardan
bu güne kadar nelerin değişimin gösterdiği, öğretmen eğitimi için olası sonuçlarını araştırmaktadır.
Farklılıkların yarattığı zenginlik eğitim görüşü ve eğitime bakış açısından ele alınmalıdır. Eğitimin nasıl
tanımlandığı ile ilgili farklı fikirler bulunmasına rağmen bu görüşlerin metafizik, epistemoloji,
aksiyoloji ve mantık (Ryan ve Cooper, 2000) etrafında toplanmış olması önemlidir.
Araştırmanın yapıldığı 2005-2006 öğretim yılında öğrenim gören ilk yıl öğrencileri ile 18 yıl sonra
2023-2024 öğretim yılında öğrenim gören ilk yıl öğrencileri arasında inanışlar, beklentiler, yaşam
tarzları, beklentiler gibi boyutlarda farklılıklar olabileceği mümkündür.
Özellikle eğitim görüşleri ve eğitime bakış açıları bağlamından bakıldığında eğitim görüşleri genellikle
"geleneksel" ve "ilerlemeci" veya "muhafazakâr" ve "liberal" olarak iki kutuplu bir şekilde incelenir. Bu
çalışma, özellikle birinci sınıf öğretmen adaylarının felsefi yaklaşımlarını muhafazakâr ve liberal görüş
açılarına göre değerlendirmektedir. Burke’ün muhafazakâr eğitim görüşüne göre; kültürel miras ve
gelenekler, insanlık tarihinin deneyimlerinden süzülüp gelen değerli birikimlerdir. Aile, devlet, kilise ve okul gibi sosyal, siyasal, dinsel ve eğitimsel yapılar, yüzyıllar boyunca insan deneyimlerini şekillendiren
kültürel ürünler olarak kabul edilir. Bu ideolojide, değişime karşı bir kuşku duymak temeldir; değişim,
uygarlık ve vatandaşlık için bir tehdit olarak görülür (Gutek, 1998). Liberal bakış açısına göre toplum,
çeşitli bireylerden, gruplardan ve birliklerden oluşur. Eğitimin ana amacı, bireylerin toplumsal hayata
aktif olarak katılmalarını ve kendilerini ifade edebilme yetilerini geliştirmelerini sağlamaktır. Bu görüşe
göre, toplumsal sorunlara değinilmesi ve sorunlara çözümler geliştirilmesi gibi yapılar öğrenme ortamı
tasarımında önemli görülmektedir. Liberal anlayışta değişim kaçınılmazdır ve insanlık sürekli bir
değişim-gelişim içindedir. Bu durumda, mevcut değerler ve kültürel öğeler zamanla değişim gösterebilir
(Gutek, 1998).
Demirel ise (1999) felsefi düşünme tarzındaki değişimlerinin eğitim ve öğretim sürecini doğrudan
etkilediğini savunmaktadır. Benzer olarak, Goodland (1984) eğitim hedeflerinin inançlara dayalı olarak
belirlendiğini ifade etmiştir. Farklı eğitim görüşleri dikkate alındığında, eğitimin ana paydaşlarından biri
olan öğretmenin hangi ideolojiye ya da inanışa sahip olduğunun bilinmesinin ve bu inanış ve ideolojileri
şekillendiren toplumsal unsurların neler olabileceğinin belirlenmesinin öğretmen eğitimi süreci için
önemli olduğu söylenebilir. Buna ek olarak, öğretmen adaylarının eğitim sürecinde değişmesinin yanı
sıra eğitim fakültesine gelmeden öncesindeki düşüncelerinin etkili olduğu da bilinmektedir (Pajares,
1992; Parkay & Stanford, 1992).
Bu çalışmada, 18 yıl önce Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi birinci yıl öğretmen adaylarına
uygulanan ankete ait bulgularla 2023-2024 yılında öğrenime başlamış olan öğretmen adaylarının
profillerinin karşılaştırılarak ortaya konması amaçlanmaktadır. Sosyolojik değişiklikler de dikkate
alınarak, öğretmen eğitimine yeni başlayan öğretmen adaylarının geçmişten günümüze eğitim
ideolojilerinde nasıl bir değişiklik olduğunun ortaya konması eğitim alan yazınına katkı sağlayacağı
düşünülmektedir.