Akademik Veri Yönetim Sistemi
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, cilt.33, sa.1, ss.43-72, 2016 (Hakemli Dergi)
Göktürk Kağanlığı'nın siyasî tarihini ele alan bazı araştırmacılar, bu devletin Doğu ve Batı Kağanlıkları olarak ikiye ayrılmasının 581'de yaşandığını, Batı Göktürk Kağanlığı'nın bu yılda Tardu Kagan tarafından kurulduğunu, devletin temellerinin ise onun babası İştemi Yabgu Kagan tarafından atıldığını kabul etmişlerdir. Ancak araştırmacıların bir kısmı, bazı yeni bulgulara dayanarak Batı Göktürk Kağanlığı'nın Tardu Kagan tarafından değil, onun desteğini alan ve *Bukan Kagan'ın oğlu olan Apa Kagan (Daluobian) tarafından 583'te kurulduğunu belirtmişlerdir. Konuyla ilgili Çin kaynaklarını kullandığımız çalışmamızda vardığımız sonuca göre, Göktürk Kağanlığı 583'te ikiye bölünmüşse de yaşanan iç mücadele, hanedanın Yixiji Kagan'ın soyu ile *Bukan Kagan'ın soyu arasında Büyük Kağanlık konumunu elde etmek amacıyla verilmiş ve ilk başta bağımsız bir Batı Göktürk Kağanlığı'nın kurulması amaçlanmamıştır. Bir "Hükümdar-Yapıcı" olarak hareket ettiği düşünülebilecek olan Tardu Kagan, bu mücadelede uzun bir süre boyunca Yixiji Kagan'ın soyuna karşı *Bukan Kagan'ın soyunu desteklemiş ve ancak 600 yılında Büyük Kağan olma iddiasında bulunabilmiştir. *Bukan Kagan'ın soyu hep doğuyu ele geçirmeye çalışmış, ancak bunda başarısız olmuştur. Tardu Kagan'ın soyundan gelen Shegui Kagan'ın 611'de Batı Göktürk Kağanlığı'nın tahtına oturmasıyla birlikte ise Büyük Kağanlık konumu için verilen mücadele sona ermiş ve Batı Göktürk Kağanlığı, amacı yalnızca batıya doğru yayılmak olan bağımsız bir devlete dönüşmüştür.
Some of the researchers who studied the political history of the Türk (Gokturk) Qaganate have concluded that the division of this empire occurred in 581, the Western Türk Qaganate was founded by Tardu Qagan in this year and the foundations of this state were established by his father Ištämi Yabgu Qagan. However, relying on some new discoveries, several researchers have pointed out that the Western Türk Qaganate was not founded by Tardu Qagan, but it was founded in 583 by Apa Qagan (Daluobian), *Buqan Qagan's son, who received Tardu Qagan's support. According to the conclusion we reached in our study, in which we used the Chinese sources related with the topic, even though the Türk Qaganate was divided into two halves in 583, the civil war was fought between two different branches of the dynasty, one of them descending from Yixiji Qagan and the other descending from *Buqan Qagan. This civil war was fought with the aim of acquiring the position of Great Qagan and the foundation of an independent Western Türk Qaganate was not aimed in the beginning. Tardu Qagan, who can be thought of acting as a "Kingmaker", supported the lineage of *Buqan Qagan against the lineage of Yixiji Qagan for a long time in this struggle and he could claim to become the Great Qagan only in the year 600. The lineage of *Buqan Qagan always attempted to conquer the east, but they always failed in this. With the ascend of Tardu Qagan’s descendent Shegui Qagan to the throne of the Western Türk Qaganate in 611, the struggle for the position of Great Qagan came to an end and the Western Türk Qaganate transformed into an independent state with the sole aim of expanding towards the west.