Akademik Veri Yönetim Sistemi
Lisansüstü Öğretmen Çalışmaları Kongresi (LOCK) / 25-27 Mayıs2023 Ayvalık/Balıkesir , Balıkesir, Türkiye, 23 - 25 Mayıs 2023, ss.106-107
Günümüz teknolojisinde yaşanan gelişmeler hayatın her alanında dijitalleşme sürecinin hızlı bir şekilde gelişmesini sağlamıştır. Böylelikle günlük hayatta yapay zekâ, sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti, blok zincir, bulut teknolojisi, kripto paralar ve metaverse gibi dijital kavramlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur (Duan, vd., 2021). Halen WEB 3 projeleri kapsamında geliştirilme aşamasında bulunan ve bir varlık ortamı oluşturan metaverse birden fazla sanal dünyayı bir araya getiren kalıcı, çevrimiçi, 3D-dünya konsepti olarak tasarlanmaktadır. Metaverse, tümüyle gerçekleştirilmiş bir sanal dünya yaratmak için sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve diğer dijital teknoloji ögelerini birleştirecek olan yeni nesil interneti tanımlamak için kullanılan bir kavramdır (Allam, Sharifi, Bibri, Jones, & Krogstie, 2022). İnsanların avatarlar aracılığıyla birbirleriyle etkileşime girebildiği üç boyutlu bir sanal dünyayı ifade eden Metaverse kavramı, gerçek dünyanın uzantısı ve gelişmiş hali olarak görülmektedir. Metaverse, insanların avatarlarının yaşadığı, sosyal, kültürel ve ekonomik etkileşim için fiziksel dünyada mümkün olmayabilecek fırsatlar sunan ve insanların birbirleriyle ve yapay zekâlarla daha önce imkânsız olan şekillerde etkileşime girebildiği üç boyutlu bir sanal dünyadır. Metaverse; oyun, sosyal medya, eğitim ve ticaret dâhil olmak üzere çok çeşitli potansiyel uygulamalara sahiptir ve teknolojideki gelişmeler böyle bir sanal dünya yaratmayı ve sürdürmeyi daha uygun hale getirdiğinden, metaverse kavramı son yıllarda önemli ölçüde ilgi görmüştür. “Dijital Büyük Patlama” olasılığı yüksek olarak tanımlanan Metaverse; özünde, devasa, birleşik, kalıcı ve paylaşılan bir alan olarak sürükleyici bir İnternet vizyonu yer almakta ve Genişletilmiş Gerçeklik, 5G ve Yapay Zekâ gibi yeni ortaya çıkan teknolojilerle katalize edilmektedir. Alan yazın metaverse teknolojisinin gelecekte insanları hayatlarının her alanında birbirine bağlayacak olması, pek çok farklı platform vasıtasıyla anlık işlem ve iletişimlerin sağlanabilmesi gibi birçok üstün özelliklerini raporlarken bireylerde bir tür bağımlılık oluşturması, bilişsel ve fiziksel tembelliği artırabilmesi, birçok ruhsal ve bedenen sağlık sorunu ortaya çıkarabilmesi, dikkat eksikliği ve dürtüsel davranışların gözlemlenebilmesi gibi birçok da olumsuz yönlerinin olabileceğini tartışmaktadır. Buna göre gerçekleştirilen çalışmada ortaokul öğrencilerine yönelik metaverse korku ölçeğinin (MKÖ) geliştirilmesi ilaveten Rasch modeli kullanarak geçerlik ve güvenilirlik istatistiklerinin doğrulanması amaçlanmıştır. Veri toplama süreci çeşitli kademelerde öğrenim gören 252 ortaokul öğrencisinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Ölçek geliştirme çalışmaları kapsam ve yapı geçerliği basamaklarından oluşturulmuştur. Kapsam geçerliliği çalışmalarında madde havuzunda hazırlanan 32 maddelik taslak MKÖ uzman görüşüne sunulmuştur. Uzman görüşü değerlendirmeleri ve önerileri doğrultusunda 4 madde yeterli CRV, I-CRV ve kappa değerlerini sağlayamadığından MKÖ’den uzaklaştırılmıştır. MKÖ’nün Rasch sınırlılıkları AFA ve iç tutarlılık analizleriyle gerçekleştirilmiştir. Ayırca MKÖ’nün madde etkileşimleri ve test tutarlılığı incelenmiştir. MKÖ’nün Rasch modellemesinde boyut analizi, madde uyum analizi, madde polariteleri ve madde kalibrasyon haritası değerlendirilmiştir. Buna göre MKÖ den Rasch yeterliliklerini sağlayamayan 5 madde daha uzaklaştırılmıştır. Buna göre MKÖ’nün boyut analizinde açıklanamayan varyans %37,3, ilk kontrastın tüm veri seti üzerinden varyansı ise %5.7 olarak elde edilmiştir. Bu sonuç MKÖ’nün haritalandırılabileceğini göstermiştir. MKÖ’nün güvenirlik analizinde puanlayıcı güvenilirlik değeri 0,95 kişi ayırma indeksin de 4,49 olduğu görülmüştür. Buradan puanlayıcıların gerçek olduğu ve MKÖ’ya verilen cevapların çeşitli beceriler içerdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca MKÖ’nin madde güvenirlik değeri 0.89 ayrışma değeri ise 2,89 olarak hesaplanmıştır. Sonuçlar MKÖ’nun Rasch modeline yeterli miktarda uyumlu olduğu göstermiştir. Ayrıca madde uyum analizleri MKÖ’daki maddelerin korelasyon değerlerinin birbirine yakın olduğunu, maddelerin ölçülmek istenen yapı ile pozitif ilişkili olduğunu ve maddelerin yapı ile uyumluğunu ortaya çıkarmıştır. Sonuç olarak ortaokul öğrencilerinin metaverse karşı korku durumlarının belirlenebilmesinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir birbiriyle uyumlu 23 madde üretilmiştir.