Research Information System
Balkan 4. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Edirne, Turkey, 10 - 11 April 2021, pp.95-137
Çanakkale
Muharebeleri 19 Şubat 1915 tarihinde başlamış ve 9 Ocak 1916 tarihinde sona
ermiştir. Muharebelerin etkileri ise günümüze kadar sürmüştür. Bu önemli tarihsel
sürecin yazımına ise muharebeler devam ederken başlanmıştır. Askerî tarih
yazımının da başlangıcını oluşturacak bu sürecin en temel kaynağını ise harp
cerideleri ve harp raporları teşkil etmiştir. Ancak dönemin sistematik bir
yazım süreci Enver Paşa’nın 11 Nisan 1916 tarihli emri ile kurulmasına başlayan
Harp Tarihi Komisyonunun çalışmaları ile olmuştur. Komisyon, kuruluş
gerekçesini de teşkil eden Çanakkale Muharebeleri yazımı ile çalışmalarına
başlamıştır. Bu durum aynı zamanda ilk Türk resmi askerî tarih yazımının da
başlangıcını oluşturmuştur. Komisyon çalışmalarından bağımsız ama bir yanı ile
de bu çalışmaları desteklemek amacıyla Yusuf İzzet Met, bir girişim başlatmış
ve Çanakkale Muharebelerine katılmış ve o anda (1917) hayatta olan subaylara
muharebelere dair çeşitli sorular göndermiştir. Gelen cevaplarını ise Harp
Tarihi şubesine göndermiştir. Bir yandan da Mustafa Kemal Atatürk gibi subaylar
tuttukları notları Harp Tarihi komisyonuna göndermeye başlamıştır. Böylece
gelişen süreç kaynakların toplanmasına önemli oranda imkân vermiştir. Bu
haliyle şekillenmeye başlayan askerî tarih yazımının bir konusu olarak
Çanakkale Muharebeleri, günümüze değin sürecek çalışmaları da ortaya
çıkarmıştır.
Bu çalışmada
1916-1938 yılları arasında merkezinde Harp Tarihi komisyonu ve askerî tarih
yazımı yaklaşımı olmak üzere Çanakkale Muharebelerine dair tarih yazımının
gelişimine yer verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar
kelimeler: Çanakkale Muharebeleri, Askerî Tarih, Harp Tarihi
Komisyonu, Tarih Yazımı, Birinci Dünya Savaşı.