Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de İletişim Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 21 - 22 Aralık 2023, ss.30-31
Stiegler’in Gramatizasyon Kavramı Üzerinden Nesnelerin İnternet’ine Eleştirel Bir Bakış
İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte kullanıma giren yeni iletişim teknolojileriyle birlikte bugün birbirleriyle iletişim kuran makine-makine etkileşiminden söz edilmektedir. Nesnelerin İnterneti kavramıyla ifade edilen bu durum, endüstri 4.0 devrimi olarak anılmaktadır. Nesnelerin İnterneti, insanoğlunun bugüne kadar yaptığı birçok işi devralarak yapmayı vaad eden bir teknolojiyi işaret etmektedir. Her bir teknolojinin kullanıma girmesiyle birlikte insan yaşamını değiştirdiği ve dönüştürdüğü ise bir gerçektir. Söz konusu değişim ve dönüşüm, nesnelerin İnterneti bağlamında ele alındığında çok daha ciddi boyutlarda olacağı öngörülmektedir. Fransız filozof Bernard Stiegler’in gramatizasyon kavramıyla eleştirel olarak ele aldığı teknoloji yorumu, bu konuyu daha etraflıca aydınlatmak adına önemli tespitler içermektedir. Stiegler’in gramatizasyon kavramı, teknoloji ile hafıza ilişkisini tarihi ve felsefi düzlemde detaylarıyla ortaya koyması açısından önemlidir. Stiegler, on dokuzuncu yüzyıl boyunca işitsel-görsel algının gramlaşması sürecinin teknolojileri ortaya çıkardığını ve böylece anlam araçları akışlarının ayrıklaştırılmış olduğunu belirtir. Gramatizasyon, insan davranışlarının gerek dilsel, gerek tutumsal yeniden üretilebilmesi adına tasvir edilmesi, resimlendirilmesi ve kesintilendirilmesi anlamına gelir. İnsanlığın hizmet endüstrisi ve aygıtları nedeniyle artık hafızasından ve bilgilerinden mahrum bırakıldığı bir süreci niteleyen gramatizasyon süreci, teknik hafıza sorununu gündeme getirmektedir. Sinirsel ve beyinsel hafıza, bedensel ve kaslara dayanan hafıza, biyo-genetik hafıza gibi insanın sahip olduğu başlıca hafıza verilerinin makinelere aktarılması gün geçtikçe insanı vasıfsızlaştırmaktadır. Aynı zamanda insanın becerilerini ve bilgilerini makinelere aktarmasıyla geliştirilen teknolojik sistemler, insanlığı sosyo-politik ve biyo-politik denetimin nesnesi yapmaktadır. Bu çalışma, bir devrim olarak öne sürülen ve endüstri 4.0 olarak sunulan nesnelerin İnternetini, insanı sosyo-politik ve biyo-politik denetimin nesnesine dönüştürmesi bağlamında ele almaktadır. Söz konusu konu, Stiegler’in işitsel ve görsel algının makinelere aktarılmasını niteleyen gramatizasyon kavramı temelinde okunmaktadır. Bunun yanında çalışma, insanın teknoloji üreten bir özne konumunda iken teknolojinin nesnesi haline gelme tehlikesiyle karşı karşıya olması ihtimalini tartışmaktadır. Çalışma sonuç olarak insanın nesnelerin İnterneti teknolojisine adapte olarak yaşamasının olası olumsuz sonuçlarına işaret ederek bu konuda geleceğe dair bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kavramlar: nesnelerin interneti, teknoloji, gramatizasyon, Stiegler, hafıza.
A Critical Evaluation of the Internet of Things through Stiegler's Concept of Grammatization
With the new communication technologies which have come into use with the widespread use of the Internet, today we are talking about machine-machine interaction that communicates with each other. This situation, expressed by the concept of the Internet of Things, is referred to as the industry 4.0 revolution. The Internet of Things indicates a technology that promises to take over many of the tasks that human beings have done so far. It is a fact that each technology changes and transforms human life as it comes into use. It is predicted that this change and transformation will be much more serious when considered in the context of the Internet of Things. French philosopher Bernard Stiegler's interpretation of technology, which he critically discusses with the concept of grammatization, contains important findings to shed light on this issue more thoroughly. Stiegler's concept of grammatization is important in terms of revealing the relationship between technology and memory in detail on a historical and philosophical level. Stiegler states that the process of grammaticalization of audiovisual perception during the nineteenth century gave rise to technologies, thus discretizing flows of means of meaning. Grammatization means depicting, illustrating and interrupting human behavior in order to reproduce it both linguistically and attitudinally. The grammatization process, which characterizes a process in which humanity is deprived of its memory and information due to the service industry and its devices, brings the problem of technical memory to the agenda. Transferring the main memory data that humans have, such as neural and cerebral memory, physical and muscle-based memory, and bio-genetic memory, to machines is deskilling people day by day. At the same time, technological systems developed by transferring human skills and knowledge to machines make humanity the object of socio-political and bio-political control. This study discusses the Internet of Things, which is put forward as a revolution and presented as Industry 4.0, in the context of turning humans into objects of socio-political and bio-political control. The subject in question is read on the basis of Stiegler's concept of grammatization, which characterizes the transfer of auditory and visual perception to machines. In addition, the study discusses the possibility that humans face the danger of becoming the object of technology while being a subject that produces technology. As a result, the study aims to open a future perspective on this issue by pointing out the possible negative consequences of people living by adapting to the Internet of Things technology.
Key Concepts: internet of things, technology, grammatization, Stiegler, memory.