Akademik Veri Yönetim Sistemi
18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Konya, Türkiye, 5 - 09 Ekim 2015, ss.740-741
Giriş ve Amaç: Bir doğa ya da insan kaynaklı afet sırasında, yapısal olmayan bazı elemanlar zarar görebilir ya da insanlar için tehlike yaratabilir. Bu zarar görme ya da tehlike olasılığına ‘yapısal olmayan tehlike’ adı verilir. Bu tehlikelere yol açabilen yapısal olmayan elemanlar, bir binanın taşıyıcı sistemi haricindeki (kolon, kiriş, taşıyıcı duvar, çatı ve temel) bütün kısımları ve binada bulunan tüm hareketli ve hareketsiz eşyaları kapsamaktadır. Yapıya ait olmayan hareketli eşyalara mobilya, elektronik cihazlar, beyaz eşyalar ve değişik özelliklere sahip sobalar; yapıya ait olmayan hareketsiz eşyalara tüm pencere ve kapı doğramaları, çeşitli boyutlara sahip asansör sistemleri, yüksek yerlere asılmış panel radyatörler ve bağlantı boruları örnek verilebilir.
Yapısal olmayan tehlikeler ile ilgili önlemleri almak, gelecek afetlere(özellikle depreme)karşı hazırlanmak için önemli bir adımdır. Bu önlemler, afet sonrasında hayata devam etmeyi kolaylaştırarak hızlandıran ve maddi kayıpları azaltan etkenlerdir. Bu önlemler yaralanma, can kaybı ve ekonomik kayıpları en aza indirebilecek çalışmalardır.
Yapısal olmayan tehlikeleri azaltmanın birçok yolu vardır. Bunlar herkesin uygulayabileceği basit önlemlerden profesyonel destek gerektirecek önlemlere kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) kapsamında bir okulda var olabilecek yapısal olmayan elamanlar ile ilgili tehlikelerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tipte bir epidemiyolojik çalışmadır. Araştırmanın yeri ÇOMÜ’de yer alan bir okul binasıdır. Araştırmada yapısal olmayan tehlikeleri belirlenmesi amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen 48 soruluk bir anket kullanılmıştır. Anket sınıf (23 soru), koridor (15 soru) ve kantin (10 soru) olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Her bir soru maddesi “evet”, “hayır” ya da “yok” şeklinde incelenmiştir. Araştırmanın istatistiksel analizinde her boyuttaki “evet”, “hayır” ve “yok” maddeleri ayrı ayrı toplanarak tanımlayıcı istatistiklerden yüzdesel dağılım kullanılmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için ilgili okul binası dekanlığından sözlü izin alınmıştır.
Okul binası 8 yaşında olup, 9 sınıf, 5 laboratuvar ve 1 kantini bünyesi barındırmaktadır. Fakat araştırma kapsamında 2 sınıf, 3 koridor ve 1 kantin değerlendirilmiştir.
Bulgular: Araştırma kapsamında incelenen okul binasında 99 öğretim üyesi 287 öğrenciye eğitim-öğretim hizmeti sağlamaktadır. Elde edilen veriler doğrultusunda kantin boyutundaki soruların %70’ine, koridor boyutundaki soruların %66’sına ve sınıf boyutundaki soruların %17’sine evet cevabı verilmiştir.
Sınıf boyutu soruları arasından dört soruda her iki sınıf için evet cevabı diğerleri için hayır yada yok cevabı verilmiştir. Evet cevabı için ilgili sorular; (1) projeksiyon cihazı sabitlenmiştir, (2) dolap kapakları ve çekmeceler sürekli kapalıdır, (3) camlardan kaynaklanan risklere karşı kalın perdeler kullanılmıştır, (4) tüm pencere ve kapı donanımları sağlam malzemelerle imal edilmiştir.
Koridor boyutu soruları arasından on soruda evet cevabı ve bir soruda her üç koridor için hayır cevabı verilmiştir. Hayır cevabı için ilgili sorular; (1) güvenlik ve kontrol sistemi bulunan yerlere kırmızı zemin üzerinde fosforlu yazı veya beyaz renkte “YANGIN 110” yazılmıştır.
Kantin boyutu soruları arasından yedi soruda evet ve üç soruda hayır cevabı verilmiştir. Hayır cevabı için ilgili sorular; (1) tüpün devrilmesini engellemek için duvara sabitleme yapılmıştır, (2) ocağın yanında kolay tutuşabilen malzemeler bulunmaktadır, (3) LPG algılayıcılar tabana yakın monte edilmiştir.
Sonuç ve Öneriler: Yapısal olmayan tehlikeler ile ilgili önlemler alındığında gelecek afetlere karşı önceden hazırlıklı olma, can ve maddi kayıpları azaltma ve kurtarma operasyonlarını kolaylaştırma hedeflenmektedir. Yapılan değerlendirme anketi sonucuna göre binada yapısal olmayan tehlikelere karşı alınan önlemlerde eksiklikler olduğu saptanmıştır. Bu nedenle olası acil durum ve afetlerde yaşanabilecek kayıpları azaltmak için eksikliklerin hızla giderilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Afet, Acil Durum, Tehlike, Okul, Yapısal Olmayan Önlemler.