SINOR, Denis, (Çev. Mustafa Levent YENER) "Altay Dillerindeki 'Kuzey' Kavramı İçin Kullanılan Terimler Üzerine Düşünceler"


Creative Commons License

Yener M. L.

TURK DUNYASI INCELEMELERI DERGISI, vol.VI, no.2, pp.531-535, 2006 (Peer-Reviewed Journal)

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: VI Issue: 2
  • Publication Date: 2006
  • Journal Name: TURK DUNYASI INCELEMELERI DERGISI
  • Journal Indexes: MLA - Modern Language Association Database, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Page Numbers: pp.531-535
  • Çanakkale Onsekiz Mart University Affiliated: No

Abstract

İç Asya halkları arasında doğu yön sistemi çoğunlukla yaygındır, ama bu, "kuzey" terminolojisi ile nadiren ifade edilmiştir. Bu tip örneklere, Alt. ve Tel. epçi yan "sol taraf; kuzey yönü" (Rad. I 1924), Tofalarda Mo.'dan ödünçlenmiş olduğu açıkça anlaşılan zunggarı "sol" görülür. (Kononov) Bazı dillerde "kuzey" ifadesi, "güney"in karşıtı olarak, "güneş" ya da "öğlen" anlamına gelen bir sözcüğe pejoratif veya olumsuz bir niteleyici eklenerek tanımlanır. Kaz. ve Kır. tüs/tüw'ten türetilmiş tüstük/tüstik "ana yön" anlamı kazanmıştır. (Kononov: 70) Sol kelimesiyle birleşerek "kuzey" için bir sözcük haline gelmiştir: sol tüstik. Rad. Kaz. "kuzey" için sol tüstük çayı (Rad. III: 1580) "kuzey" anlamını verir. [çaq (< yaq) "zaman", Rad. IV: 10] Sagayca (Rad: 1805) kuzey, kün ükküs < (öküss) yani, harfi harfine "güneşin öksüz yanı"dır. Hak. ve Şor, kün toyır ifadesi harfi harfine, "karşıt, güneşe karşı" anlamındadır.