Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. ULUSLARARASI TEKİRDAĞ’DA DİNİ VE KÜLTÜREL HAYAT SEMPOZYUMU, Tekirdağ, Türkiye, 19 - 20 Haziran 2021, ss.20
Namık Kemal, genellikle edebiyat kişiliği üzerinde durulmuş ancak fıkhi fikriyatı üzerinde yeterince çalışılmamış mühim bir tarihi şahsiyettir. Fikriyatında öze dönüş üzerinde ısrarla duran Kemal, genel anlamda fıkhi hükümlerin ve uygulamaların medenileşmeye ve terakkiye engel teşkil etmediğini savunmuştur. Bu anlamda Kemal’in fıkıh ve şeriata dair düşünceleri, Osmanlı’nın yaşadığı sıkıntılı süreci ve ihtiyaçları çözümleme açısından önem arz etmektedir. Kemal’e göre medeni bir ülke haline gelmenin yolu ancak şeriata dayalı meşruti düzenden geçmektedir. Ancak Kemal’in savunduğu fıkıh temelli hukuka dayalı meşruti düzen İslami yapıdan farklıdır. O her iki yapının benzer yönlerini vurgulamaya çalışırken Avrupa’da ortaya çıkan tabii hukuk ve halk egemenliği fikrini savunarak felsefi zeminde çelişmiştir. Yine de Kemal’in hukukun temelini ve meşruiyetini şeriat olarak tayin edip bunu Batılı bir teorik çerçevede sunma çabası tutarlı olmasa da takdire şayandır. Çünkü o ulemanın geri çekildiği bir zamanda iktibasa karşı çıkmış ve kanunların, Allah’ın himayesinde olan şeriata yani fıkha dayandırılması gereği üzerinde durmuştur. Bildirinin amacı Müslümanlığı muhafaza ederken Batılılaşmayı amaçlayan bir paradigma değişimi meselesi bağlamında Namık Kemal’in reformcu fikirlerini ve genel anlamda Yeni Osmanlıların gayretlerini fıkhi açıdan değerlendirmektir. Bu paradigmada seküler ve dini öğelerin yanyanalığı, yarı Avrupai ve yarı İslami ikili bir kaynağa dönüşmüştür. Namık Kemal’in şeri hukuka hürriyet, müsavat, meşrutiyet gibi kavramları bağlaması, Osmanlı idari sisteminde zaten var olan şer’i ve örfi hukuku yeniden tarif etmekle ilgili önemli bir proje şeklinde okunabilir. Araştırmada “tarihi araştırma yöntemi” kullanılmıştır. Bu yöntemle araştırmanın konusunu oluşturan dönemi eleştirel bir gözle inceleyip, dönemin doğru analiz ve sentezini yaparak bilgi üretmek ve konuyu anlamlı hale getirmek amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Namık Kemal, Fıkıh, İslam, Batı, Hürriyet.