Akademik Veri Yönetim Sistemi
AKADEMIK TARIH VE DÜŞÜNCE DERGISI, cilt.8, sa.3, ss.1066-1086, 2021 (Hakemli Dergi)
Osmanlı Devleti, 19. Yüzyılda bir yenilik olarak Anadolu ve Rumeli’nin büyük bölümünde orduya alınabilecek erkeklerin tespiti için nüfus sayımları yapmaya başlamıştır. İlk defa 1830-1831 yıllarında başlanan sayımlardan sonra ise nüfusun demografik hareketliliğini tespit için 6 ayda bir nüfus yoklamalarının yapılması da 19. Yüzyıl merkezi idaresinin yeni uygulamalarından bir tanesidir. Bu çerçevede sayım ve yoklamaların çıktısı olan nüfus defterleri yerel tarih çalışmaları için oldukça önemlidir. Çünkü sözü edilen arşiv malzemesi sağladığı verilerle Osmanlı taşrasının Sosyo-ekonomik yönden anlaşılmasında önem ihtiva etmektedir. Bu dönemde Sığla sancağı içerisinde yer alan ve kozmopolit bir şehir olan İzmir’in 1830-1850 yıllarına ait 31 adet nüfus defteri mevcuttur. Bunlara ek olarak farklı fonlara dağılmış olmasına rağmen İzmir’e dair nüfus rakamlarının yer aldığı başka evraklar da mevcuttur. Buradan hareketle çalışmada, 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin önemli şehirlerinden birisi olan İzmir’in nüfusuna dair vesikaların üzerinde durulmuş ve bunların tanıtılması amaçlanmıştır.