Bu çalışma, Sumaki Höyük yerleşmesinin Neolitik evrelerinde kullanılmış olan öğütme taşı aletlerin kaynağını (kaynak kayasını) portatif Enerji Dağıtıcı X-ışını Floresans Spektrometresi (P-EDXRF) ve X-Işını Kırınım Spektrometresi (XRD) kullanarak belirlemesini amaçlamaktadır. Kalibre edilmiş C14 yaşı GÖ 9084±57 ile 8123±50 yılları arası tarihlendirilen Sumaki Höyük, Batman ili sınırları içerisinde, Aşağı Garzan Havzası'nda yer almaktadır. Bu yerleşmede bulunan öğütme taşları, genellikle bazalttan yapılmakta olup az miktarda da olsa kireçtaşları da kullanılmıştır. Bazalttan yapılan öğütme taşlarının çoğu ikincil kullanım olarak mimari yapıların duvar örgülerinde kullanılmıştır. Diyarbakır Havzası'nın doğusunda yer alan Aşağı Garzan Havzası, batı-güneybatıda Kıradağ ve güneyde Raman Dağı, kuzey-kuzeydoğuda Garzan Antiklinali ve Kentalan Antiklinali ile çevrilidir. Çalışma sahasındaki bazaltlar Kuvaterner’de akma şeklinde bulundukları bölgeye yerleşmişlerdir. Sumaki Höyük'ün Neolitik evreleri ile Kıradağı ile Karacadağ bazalt akıntıları alınan numunelerin kimyasal bileşimlerini karşılaştırmak amacıyla P-EDXRF, mineral bilişimlerini ortaya koymak ve karşılaştırmak için de XRD analiz yöntemleri kullanılmıştır. Bu analiz yöntemleri sonucuna göre Sumaki Höyük ve Kıradağı'ndan alınan örnekler birbiriyle iyi uyum göstermektedir. Dolayısıyla Neolitik dönem mimari yapı elamanı olarak kullanılan bazalt taş aletlerin Kıradağı bazaltlarından alındığı açık bir şekilde ortaya konmuştur.
This study aims to determine the provenance of grinding stone tools unearthed from the Neolithic phases of Sumaki Höyük settlement using a portable Energy Dispersive X-ray Fluorescence Spectrometer (P-EDXRF) and X-ray Diffraction spectrometer (XRD). Sumaki Höyük is located in the Lower Garzan Basin of Batman province, Turkey. The settlement is dated to 9084 - 8123 cal BP. Grinding stone tools in this settlement are usually made of basalt. Albeit at low amounts, limestone was also used in the production of grinding stones. The Lower Garzan Basin, located to the east of Diyarbakır Basin, is surrounded by Mount Kıradağı and Mount Raman to the west and the Garzan and Kentalan Anticlinal to the east with Kıradağı extending in a northwest-southeast direction. The basalt flow occurred in the Quaternary period. Samples collected from different parts of the Neolithic phase of Sumaki Höyük and the Kıradağı basalt flows were analyzed using P-EDXRF to determine their chemical composition. The same samples were also analyzed using XRD to determine their mineral composition. P-EDXRF and XRD analyses reveal that the samples from Sumaki Höyük and Kıradağı are in good accordance with each other. It is therefore understood that the basalt stone tools used in the settlement were taken from the Kıradağı basalts. Data gathered on the characteristics of potential source locations provide an insight into the settlement strategy and mobility of Neolithic communities.
