Tekstil endüstrisinde kullanılan sentetik boyarmaddelerin %10-20 miktarı boyama işlemi sonrası atık sularla
kontrolsüz olarak deşarj edilmektedir. Kontrolsüz deşarjla atılan boyarmaddeler ulaştıkları ortamdan besin
zinciri yoluyla insana kadar ulaşmakta ve insan sağlığını tehdit etmektedir. Bu çalışmada, sentetik reaktif
boyarmaddelerin genotoksik özelliği, kısa zamanlı bakteriyel test sistemi olan umu-test (Salmonella
thyphimurium TA1535/pSK1002) ile araştırıldı. Boyarmaddelerin 400 μg/mL, 120 μg/ mL, 40 μg/ mL ve 4
μg/mL konsantrasyonlarda çözeltileri hazırlanıp, S9 fraksiyonu kullanılarak boyarmaddelerin karaciğer
enzimleri varlığında organizmadaki biyotransformasyon etkilerine bakılmıştır. Çalışmada Reactive Black 5,
Reactive Blue 19, Reactive Red 74, Reactive Red 141, Reactive Yellow 84 sentetik boyarmaddeleri araştırıldı.
Araştırma sonucunda, Reaktive Yellow 84, Reaktive Black 5, S9 farksiyonu varlığında 400 μg/mL
konsantrasyonda, Reaktive Black 5’in S9 fraksiyonu yokluğunda 400 μg/mL konsantrasyonda mutajenik
etkiye sahip oldukları belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Genotoksik
10 – 20 percent of synthetic dyes are discharged without being controlled to the waste waters after the
dyeing process. Dyes which are discharged without being controlled reach to the human beings by food
chain and threaten their health. In this study, the genotoxicity of synthetic reactive dyes are searched by
umu-test (Salmonella thyphimurium TA1535/pSK1002 ) which is short term bacterial test system.
Concentrations of 400 μg/mL, 120 μg/mL, 40 μg/mL and 4 μg/mL of dye solutions are prepared. By using
S9 fraction, the biotransformation effects of the dyes in an organism at the presence of liver enzymes are
researched. In this study, Reactive Black 5, Reactive Blue 19, Reactive Red 74, Reactive Red 141, Reactive
Yellow 84 synthetic dyes are studied. At the end of the study, Reactive Yellow 84, Reactive Black 5 have
mutagenic effects at the presence of S9 fraction at 400μg/mL concentration also Reactive Black 5 has
mutagenic effect at the absence of S9 fraction at 400μg/mL concentration.
