Çağdaş Türk Resminde Mimari Yansımalar

Baydemir Katkar G.

2nd INTERNATIONAL RUMELI CONGRESS OF SOCIAL AND EDUCATIONAL SCIENCES, İstanbul, Türkiye, 27 - 29 Nisan 2024, ss.840-848

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.840-848
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Özet

Resim ve mimarinin birleşimi yüzyıllardan beri öne çıkan bir etkileşimi barındırmaktadır. Kimi zaman her iki dalda da faaliyet gösteren sanatçılar olduğu gibi, çoğunlukla iki disiplin arasında eser bazlı geçişmeler izlenir. Temel meselesi mekan yaratmak olan “mimari” de tıpkı “resim” gibi içinde yaşanılan dönem, toplum, kültürel ortam ve ekonomik değerlerden etkilenmektedir. Sanatçıların da ürettikleri eserlerde mimari formları kullanarak kültürel bilinci yansıttıkları görülür. Bütün izlenimlere açık olan sanatçı yetiştiği çevrenin tüm koşullarından etkilenir. Antik dönemden bu yana; içinde büyüdüğü ev, yürüdüğü sokaklar, etrafını kuşatan binalar, dini ve erksel yapılar; her dönemde ressamlara esin kaynağı olmuştur.  Batı’da olduğu gibi Çağdaş Türk Resminde de, bulundukları ana tanıklık eden sanatçıların tarihi ve kültürel bir belge olma niteliği taşıyan  yapıtlarında “mimari”ye kimi zaman yansıtmacı bir üslüpta bir temsil olarak, kimi zaman bir metafor olarak, kimi zaman da yapıtın biçimsel yapısını destekleyen bir öğe olarak nihayetinde kavramsal boyuta taşıyarak yer verdikleri saptanır. Bu metinde Türk Resmi’nin Batılılaşma yolunda ilk denemelerinin görüldüğü 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren 21. yüzyıla değin Batıya Dönük Türk Resim Sanatında mimariye dair öğelerin temsillerini içeren  resimler ve bu mimari formların ele alınış biçimleri kronolojik olarak ele alınmıştır.  Saray, köşk  ve cami gibi binaların duvarlarına yapılan manzara resimlerinde ve ilk yağlıboya tuval resimlerinde rastladığımız mimari betimlemelerden, tarihsel süreç içerisinde temsilden soyutlanarak geometrik formlara dönüşen mimari görsellerin tuvallerdeki yorumuna değin bir süreç incelenmiştir. Özellikle günümüzde hızlı kentleşme sonucunda doğadan gittikçe uzaklaşan bir kentli insan olarak Çağdaş sanatçının içinde yaşadığı şehir  ve bu şehri oluşturan mimari yapılar, bir manzara öğesi, bir fon ya da figür için oluşturulmuş bir mekan olmaktan çıkıp, sanatçıların eserlerinde ana tema haline gelmiştir. Bu araştırmada Günümüz Türk Resminin temsilcileri olan Devrim Erbil, Adnan Çoker, Nur Gürel, Setenay Alpsoy, Seydi Murat Koç, Semih Zeki ve Oğuz Kaleli gibi sanatçıların eserleri spesifik örnekler olarak irdelenmiştir. Bildiri metninde literatür tarama ve eser inceleme yöntemleri kullanılmıştır.  

Anahtar Kelimeler: sanat, resim, mimari, kent  

Summary

The combination of painting and architecture has an interaction that has been prominent for centuries. While sometimes there are artists working in both branches, there is often a work-based transition between the two disciplines. "Architecture", whose main purpose is to create space, is affected by the period, society, cultural environment and economic values, just like "painting". It is seen that artists reflect cultural consciousness by using architectural forms in the works they produce. The artist, who is open to all impressions, is affected by all the conditions of the environment in which he grew up. Since ancient times; The house he grew up in, the streets he walked on, the buildings surrounding him, religious and spiritual structures; It has been a source of inspiration for painters in every period. In Contemporary Turkish Painting, as in the West, in the works of the artists who witness the moment, which are historical and cultural documents, "architecture" is used sometimes as a representation in a reflective style, sometimes as a metaphor, and sometimes as supporting the formal structure of the work. It is determined that they are included as an element, eventually taking it to the conceptual dimension. In this text, from the second half of the 18th century, when the first attempts of Turkish Painting towards Westernization were seen, the paintings containing the representations of architectural elements in the Western-oriented Turkish Painting Art to the 21st century, and the ways in which these architectural forms are handled, are discussed chronologically. A process has been examined, from the architectural depictions we encounter in landscape paintings on the walls of buildings such as palaces, mansions and mosques, and in the first oil canvas paintings, to the interpretation of architectural visuals on canvases, which were abstracted from representation and transformed into geometric forms in the historical process. Especially today, as an urban person who is increasingly moving away from nature as a result of rapid urbanization, the city in which the contemporary artist lives and the architectural structures that make up this city have ceased to be a landscape element, a place created for a background or a figure, and have become the main theme in the artists' works. In this research, the works of artists such as Devrim Erbil, Adnan Çoker, Nur Gürel, Setenay Alpsoy, Seydi Murat Koç, Semih Zeki and Oğuz Kaleli, who are representatives of Contemporary Turkish Painting, were examined as specific examples. Literature scanning and work review methods were used in the paper.

Key Words: art, painting, architecture, city