Sosyo-Ekolojik Uygulamanın Kırsal Alandaki Öğrencilerin Fiziksel Aktivite Bilgisi ve Fiziksel Aktivite Düzeylerine Etkileri


CENGİZ C., İNCE M. L.

11. Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye, 10 - 12 Kasım 2010, ss.35

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.35
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Giriş ve amaç: Son yıllarda yapılan çalışmalar kırsal alanda yaşayan çocukların fiziksel aktivite (FA) düzeylerinin şehirlerde yaşayan çocuklarınkine benzer şekilde düşük olduğunu göstermektedir (Janssen, Katzmarzyk, Boyce ve Pickett, 2004). Bu nedenle kırsal alanda yaşayan çocukların FA davranışlarının ve FA bilgi düzeylerinin nasıl iyileştirilebileceği merak konusudur. Bireyin FA davranışını değiştirmek için bireysel, kişiler arası, ailesel, sosyal etkenlerin yanında fiziki çevrenin de dikkate alınarak iyileştirilmesi önerilmektedir. Bu boyutlar sosyo-ekolojik model içinde bir arada ele alınmaktadır (Stokols, 1996). Bu çalışmanın amacı sosyo-ekolojik model doğrultusunda yapılan bir düzenlemenin kırsal alanda yaşayan öğrencilerin FA bilgi ve FA düzeylerine olan etkilerini incelemektir.

Yöntem: Çalışma deseni olarak ön-test, son-test kontrol grubu yöntemi seçilmiştir. Aynı sosyo-ekonomik düzeye sahip seçilen iki ilköğretim okulunun 6, 7, ve 8.sınıflarından biri çalışma grubu diğeri ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Araştırmaya bu okullardan toplam 62 öğrenci (çalışma grubu=31, kontrol grubu=31) 12 hafta süresince gönüllü olarak katılmıştır. Çalışma okulunda sosyo-ekolojik modelin alt boyutlarını oluşturan davranışsal, içsel, kişiler arası, mahalli ve kurumsal boyutlarda FA olanakları iyileştirilmiştir. Beden eğitimi derslerinde FA davranışının öğretmen tarafından daha fazla üstünde durulmuştur. Okul bahçesine belediye desteği de alınarak yeni spor imkanları eklenmiştir. Bütün öğrencilerin katılabileceği ders dışı antrenör eşliğinde yapılan spor imkanları sağlanmıştır. Özellikle kız çocuklarının da katılabileceği etkinliklere yer verilmiştir. Velilere FA’nın önemi ve nasıl yapılması gerektiği ile ilgili bilgi notları gönderilmiştir. Belediye ile işbirliğine gidilmiştir. Çalışma ve kontrol okullarında ön-test ve son-test uygulamalarında öğrencilerin FA bilgi düzeyini değerlendirmek için Fiziksel Uygunluk Bilgi Testi, FA düzeyini belirlemek için ise bir hafta süresince pedometre (adımsayar) ile veri toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler Tekrarlı Ölçümlerde Çok Yönlü Varyans Analizi (MANOVA) kullanılarak incelenmiştir.

Bulgular: Fiziksel Uygunluk Bilgi Testi ve FA düzeyi sonuçlarına göre istatistiksel olarak çalışma grubu lehine anlamlı fark bulunmuştur (p<.05). Çalışma grubunda bulunan öğrencilerin FA bilgi düzeyleri ve FA düzeyleri kontrol grubu öğrencilerine göre anlamlı düzeyde artmıştır (p <.05).

Sonuç: Kırsal çevrede FA ortamı sosyo-ekolojik düzenleme ile iyileştirildiğinde öğrencilerin FA bilgi ve FA düzeyleri artmaktadır. Sosyo-ekolojik düzenlemenin bütün okullarda yapılması önerilir.

Recent studies indicated that low physical activity (PA) is also an emerging issue in rural context as well as in urban context. Purpose of this study was to examine the effects of a socio-ecological intervention on PA knowledge and PA level of students living in rural area. A pre-test post-test control group design was used. Two schools from the similar rural settings were identified as experimental and control schools. Totally 62 students (experimental=31, control=31) from 6, 7, 8 grades of these schools participated in this study. Experimental school PA environment was changed based on the socio-ecological model (SEM) with a focus on behavioral, intrapersonal, interpersonal, community level and organizational factors, and public policies related with PA. Health related fitness knowledge (HRFK) test and pedometer were used for the data collection for PA knowledge and PA level respectively. Multivariate analysis of variance (MANOVA) was used for statistical analysis. According to HRFK and PA analysis, experimental school students significantly improved their HRFK scores and PA levels compared to the control group students (p<0.05). Findings supports the value of SEM in improving the health related fitness score and PA level of students in rural context. Reconsidering the rural school context for PA promotion by SEM is recommended.

Keywords: Socio-ecological intervention, health related fitness knowledge, physical activity, middle school