Research Information System
e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, vol.18, no.1, pp.172-190, 2025 (Peer-Reviewed Journal)
Mutʿa marriage is a controversial topic used to refer to temporary marriage. This study examines the mutʿa concept in both its lexical and technical meanings and then compares the interpretation of this type of temporary marriage in classical Qur’anic exegesis (tafsīr) and various Islamic legal schools (madhāhib). In the Shīʿī tradition, this form of marriage, established for a specific duration and in exchange for a designated dowry (mahr), is considered legitimate, based on the verse 24 of Sūrah al-Nisāʾ. Shīʿī exegetes consider the word istimtāʿ in this verse to be evidence of temporary marriage, while they regard the prohibition attributed to ʿUmar ibn alKhaṭṭāb as a matter of personal legal reasoning (ijtihād). In contrast, the Sunnī schools of law consider mutʿa marriage invalid based on both in the light of the contextual reading of the verses and the practices of the Prophet Muhammad and his companions. In this approach, it is assumed that the licence in question subsequentyl revoked. Verses and hadiths related to divorce, inheritance, and waiting periods (ʿiddah) are cited to support this claim of abrogation. Furthermore, considering that in the past, temporary marriage was examined from religious and social perspective based on principles, such as nasḫ (abrogation), ijmāʿ (consensus), and sadd al-dharāʾiʿ (blocking the means to harm), it is clear that this perspective shoul also be adopted today. The issue of mutʿa is an important example that demonstrates the differences in approach between the schools of thougt in terms of the interpretation of the Qur’an, hadith and the principles of fiqh. Within this framework, it is emphasised that the institution of marriage in Islamic societies should be based on continuity and responsibility, and it is stated that temporary types of marriage would undermine this principle.
Müt‘a nikâhı, geçici evlilik anlamında kullanılan tartışmalı bir konudur. Bu çalışma, müt‘a kavramının lugavî ve ıstılahî anlamlarını ele almakta, ardından bu nikâh türünün tefsirlerde ve fıkıh mezheplerindeki değerlendirmesini karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Şiî gelenekte, belirli bir süre ve mehir karşılığında kurulan bu evlilik şekli meşru görülmüş, Nisâ Sûresinin 24’üncü âyeti temel dayanak olarak alınmıştır. Şiî müfessirler bu âyette geçen “istimtâʿ” kelimesini, geçici evliliğe delil sayarken; Hz. Ömer’in yasağını kişisel içtihat olarak değerlendirmişlerdir. Sünnî mezhepler ise müt‘a nikâhını hem âyetlerin bağlamı hem de Hz. Peygamber’in ve sahabenin uygulamaları doğrultusunda geçersiz saymışlardır. Bu yaklaşımda, söz konusu ruhsatın daha sonra neshedildiği kabul edilir. Talâk, miras ve iddetle ilgili âyetler ile hadisler bu nesih iddiasını desteklemek üzere zikredilir. Ayrıca geçmişte usûl ilkeleri açısından nesh, icmâ ve seddi-zerâ‘i gibi prensipler üzerinden müt‘a nikâhının dinî ve toplumsal açıdan incelenmiş olduğu göz önünde bulundurulduğunda günümüzde de bu perspektiflerden bakılması gerektiği aşikârdır. Müt‘a meselesi, Kur’ân-ı Kerîm tefsiri, hadis yorumu ve fıkıh usûlü açısından da mezhepler arası yaklaşım farklarını gösteren önemli bir örnektir. Bu çerçevede, İslâm toplumlarında evlilik kurumunun süreklilik ve sorumluluk esasına dayanması gerektiği vurgulanmakta, geçici nikâh türlerinin bu ilkeye zarar vereceği ifade edilmektedir.