Akademik Veri Yönetim Sistemi
XI. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Günleri, Kırşehir, Türkiye, 18 - 21 Haziran 2019
CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA KIRŞEHİR’DE SALGIN HASTALIKLARLA MÜCADELE
Güneş ŞAHİN*
Özet
Cumhuriyet’in ilan edilmesi ile birlikte ülkenin içinde bulunduğu kısıtlı sosyo-kültürel ve iktisadi yaşam imkânlarını iyileştirmek, şüphesiz genç hükümetin ana hedeflerinden biri olmuştur. İlerici ve devrimci kadronun topyekun bir kalkınma modeli olarak tasarladığı dinamiklerini “sağlık” nokta-i nazarından şekillendirmeyi hedeflediğimiz çalışmada, Kırşehir gibi şartları henüz olgunlaşmamış bir kentte salgın hastalıklar ve mücadele yöntemleri üzerinden bir değerlendirme yapılacaktır. Anadolu’da henüz küçük bir kasaba görünümünde olan kentte, hükümetin salgın hastalıkları tespit etmesi ve bu hastalıklara karşı aldığı önlemleri tartışmak çalışmanın sınırlılıklarını oluşturmaktadır.
Erken cumhuriyet dönemini, sağlık çalışmaları ve tıbbi araştırmaların son derece önem arz ettiği bir zaman dilimi olarak tanımlayabiliriz. Bu çalışmaların ana gayesi şüphesiz savaştan yeni çıkmış ve demografik olarak kendine yetemeyen memlekette, yetiştirilecek yeni neslin sağlıklı bireyler olması idealidir. Bu ülkü çerçevesinde, ülkenin hemen her yerinde sürdürülen sağlık çalışmalarına Kırşehir’de de rastlanmaktadır. Sıhhi ve içtimai olarak Anadolu’nun somut koşullarından haberdar olmak isteyen iktidar özellikle doktorlar aracılığıyla, mevcut durumu öğrenmeye çalışmış ve elde edilen verilere göre tedbirler almıştır. Bölgede görevli doktorların tutuğu kayıtlarda, vatandaşların ve çocukların sıklıkla yakalandığı hastalıklar istatistiki olarak kaydedilmiştir. Bu kayıtlar devleti tıbbi konularda geleneksel yöntemleri terk ederek modern yöntemler geliştirilmesi hususunda, çalışmalara sevk etmiştir. Salgın hastalıklarla ilgili doktorlar kadar, kentte parti tarafından görevlendirilen müfettişler de tuttukları raporlarla hastalıkları öğrenmemiz için bazı veriler kaydetmişlerdir. Örneğin, Seyfe Gölü, Kılıçözü Çayı gibi sulak ve bataklık yerlerde sıtmanın salgın olarak yayılması; Kırşehirlilerin sıtmadan muzdarip olması zaten iktisadi olarak yetersiz koşullara sahip yoksul bölge halkını daha da güç duruma sokmuştur. Yine çocuklarda görülen salgın hastalıkların başında gelen kaba kulağın, kimi zaman tehlikeli boyutlara ulaştığı gözlenir. Doktor sayısının az ve tedavi yöntemlerinin yetersiz olduğu düşünüldüğünde ise salgın hastalıklara karşı hükümetin aldığı önlemlerin başında bataklıkların kurutulması gelir. Çalışmada ağırlıklı olarak T.C Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi ve süreli yayın seksiyonları kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kırşehir, Erken Cumhuriyet Dönemi, Salgın Hastalıklar, Sağlık
* Doç, Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Tarih Eğitimi Ana Bilim Dalı, gunessahin@comu.edu.tr