Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi , Konya, Türkiye, 3 - 06 Kasım 2021
Öz
Eğitim kurumu insanlık tarihi kadar eski bir geçmişe dayansa da
okul kurumu modern toplum yapısının ürünü olan modern kurumlardandır. İçinde
yaşadığımız post-modern gerçeklikte modernitenin getirmiş olduğu kurumlara
eleştirel bakış okul kurumu üzerinden eğitim kurumuna da sunulmaktadır.
Araştırmamız, “okulsuz toplum”
kavramsallaştırmasıyla getirilen eleştirel yaklaşımları eğitim ve eşitsizlik,
özelde ise eğitim eşitsizliği ve insani eşitsizlik ilişkisi bağlamında
incelemiştir. Çalışmamızda literatürden hareketle getirilen iddialar panel veri
modeliyle test edilmiştir. Eğitim ve eşitsizlik ilişkisi, gelişmişlik
kapsamında gruplandırılmış 3 ülke grubunda toplam 45 ülkenin 2010-2019
yıllarına ait verileriyle test edilmiştir. Eğitimde eşitsizliğin insani eşitsizliği
belirlemedeki oranı gelişmekte olan ülkeler için yüksek iken, ülkenin
gelişmişliği arttıkça bu etki azalmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler ve alt grup
gelişmiş ülkeler için eğitime yapılan harcamalar insani eşitsizliği açıklamada
anlamsızdır. Öte yandan üst grup gelişmiş ülkelerde eğitim sektörüne yapılan
harcamalar insani eşitsizliği açıklamakta anlamlıdır. Ortalama eğitim yılındaki
her 1 yıllık artış gelişmekte olan ülkelerde insani eşitsizliği azaltmakta daha
fazla etkili olurken, gelişmiş ülkelerde, özellikle üst grup gelişmiş
ülkelerde, bu etki giderek azalmaktadır. Gelişmekte olan ve alt grup gelişmiş
ülkelerde eğitime bağlı değişkenlerin insani eşitsizliği açıklama oranı
birbirine çok yakındır. Öte yandan üst grup gelişmiş ülkelerde bu oran
neredeyse yarıya düşmektedir. Bu durum üst grup gelişmiş ülkelerin insani
eşitsizlik kapsamında eğitime dair sorunları diğer gruplara nazaran büyük
oranda çözdüğünü göstermektedir.