DENEYSEL ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA ÇAYÖNÜ TEPESİ TAŞ HALKALARININ ÜRETİM TEKNİKLERİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME


Creative Commons License

Erim Özdoğan F. A., Kıvrak B.

Cumhuriyetin 100. yılında Ergani: Çayönü'nden Osmanlı'ya Ergani , Oktay BOZAN Abdusselam ERTEKİN İsmail BAYTAK Davut ADLIĞ, Editör, Ekin Yayınevi, Bursa, ss.87-100, 2023

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Ekin Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Bursa
  • Sayfa Sayıları: ss.87-100
  • Editörler: Oktay BOZAN Abdusselam ERTEKİN İsmail BAYTAK Davut ADLIĞ, Editör
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Neolitik Dönemde taş halkalar çok sayıda yerleşimin buluntu repertuvarı arasında yer almasına karşılık üzerinde yapılan çalışmalar ve veriler oldukça sınırlıdır. Bu sebeple taş halkaların kullanım alanları ile üretim teknolojileri tam anlamıyla açıklığa kavuşturulmamıştır. Çayönü Tepesi kazılarında 1964 -2021 yılları arasında bulunan taş halkaların Yakındoğu’daki Neolitik yerleşimlerdekilere oranla gerek sayısal üstünlüğü gerekse mineralojik çeşitliliği yadsınamaz. Çayönü Tepesi taş halkaları üzerinde yaptığımız tipolojik çalışma baz alınarak bu çalışmada teknolojik açıdan halkaların üretim sürecinin olası versiyonları deneysel olarak değerlendirilmiş ve arkeolojik malzemeyle karşılaştırılmıştır. Böylelikle Çayönü insanlarının taş halkaları üretirken izlemiş olabileceği stratejiler anlamaya çalışılmıştır. Deneysel çalışmamızda, söbe ve yuvarlak kesitli yalın halkalar elde edilerek bu doğrultuda üretim zinciri aşamaları belirlenmiştir. Çayönü Tepesi Neolitik Dönem taş halkalarının üzerindeki aşınma izleriyle deneysel çalışmada oluşan izler karşılaştırılarak üretim aşamalarındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konmuştur. İleride farklı deneysel çalışmalarla yeni yöntemler geliştirmek ve bezekli halkaların da yapım aşamalarıyla ilgili çalışmak hedeflerimiz arasındadır.

Although stone rings are among the assemblages of many Near Eastern Neolithic settlements studies data are very limited. Due to this reason, their usage areas and production technologies are not properly understood. The quantity and mineralogical abundance and diversity of the stone rings found in the Çayönü excavations between 1964 and 2021 compared to the other Near Eastern Neolithic settlements is obvious. Based on our typological study on the Çayönü stone rings, in this study, possible versions of the production process of the rings from a technological point of view were experimentally evaluated and compared with the archaeological material. Therefore, it was tried to understand the strategies of production chain that the Çayönü people might have followed. In our experimental study, our aim is to get rings with oval and/or round- sections and to understand their production chain stages. The wear marks on the Çayönü Tepesi Neolithic stone rings were compared with the traces of the rings formed by the experimental study. The similarities and differences in the production stages have been revealed. Our goal is to develop new methods with different experimental studies to work on the production stages of decorated rings.