19. yüzyıl son çeyreğinde sistemleşen Japon eğitimi özellikle II. Dünya Savaşı sonrasındaki ekonomik kalkınma süreci ile birlikte ülkemizde de tartışılmaya başlanmıştır. Müfredat bağlamında savaş sonrasında temel olarak üç döneme ayrılan Japon eğitim sisteminde özellikle 1980 sonrası “esnek” eğitim (Yutori Kyōiku) ve 2007 sonrası Post-Yutori Eğitimi gerek sistemsel gerek toplumsal açılardan Japonya’da da tartışılan ana başlıklar arasında yer almaktadır. Bu çalışma, PISA sonuçları üzerinden savaş sonrası Japon eğitim sisteminin dönüşümünü toplumsal ve tarihsel bağlamda ele almayı amaçlamaktadır.

Japonya özellikle 1990’lar sonu- 2000’lerin başı itibarıyla okulu terk, okul içi şiddet, okuldan kaçma ve okuldan soğuma gibi bireysel sorunların toplumsallaşmaya başlamasının yanı sıra, akademik başarıda da PISA sonuçlarına göre dramatik bir düşüşü uzun süre sürdürmüştür. Bu çok boyutlu niceliksel ve niteliksel değişimle birlikte 1980’lerle başlayan daha az ders saatini içeren esnek eğitim sistemi tüm paydaşlar tarafından eleştirilmeye başlamış ve sonrasında müfredattaki ders saatlerinin yeniden gözden geçirilmesiyle sonuçlarda son yıllarda yeniden bir iyileşme eğilimi görülmeye başlamıştır. Bu kısa veriden de anlaşılacağı üzere, Yutori (1980-2007) ve Post-Yutori (2007-) dönemleri farklı yansımalar göstermiştir.

Bu çalışmada, Japon eğitim sisteminin akademik başarı ve toplumsallaşan okul içi bireysel sorunlar bağlamındaki dönemsel farklılaşması, nicel veriler (PISA) ve toplumsal okumalar yoluyla tartışmaya açılacaktır. Söz konusu değişim eğilimlerinin müfredat bağlamındaki arkaplanı ve kentleşme-sanayileşme ve sonrasında bilgi toplumuna geçiş süreçleri gibi toplumsal zemini farklı boyutlarıyla ele alınarak, söz konusu dönemler arasındaki farklılıkların sebepleri ortaya konulacaktır.

Bu yolla, Japon eğitim sistemine ilişkin ülkemiz alan yazınına güncel, derin ve çok boyutlu bir okuma çerçevesinin sunulması beklenmektedir.