Sakarya Tektonik Ünitesinin Metamorfik temeli: Prekambriyen - Erken Kretase Jeoloji Evrimi

YİĞİTBAŞ E., TUNC I. O., ÖZKARA Ö.

Uluslararası Katılımlı 40. Yıl Jeoloji Sempozyumu, Adana, Türkiye, 3 - 06 Mayıs 2017, ss.11-12

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Adana
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.11-12
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

SAKARYA TEKTONİK ÜNİTESİNİN METAMORFİK TEMELİ: PREKAMBRİYEN-ERKEN KRETASE JEOLOJİ EVRİMİ
Erdinç YİĞİTBAŞa, İsmail Onur TUNÇb, Özcan ÖZKARAa
aÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 17020 Çanakkale
bArdahan Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Yenisey Kampüsü, 75000, Ardahan
(erdinc.yigitbas@gmail.com)
ÖZ
Sakarya Tektonik Ünitesi (STÜ) başlıca altta metamorfik bir temel ve üzerinde Liyas’dan başlayan kalın bir çökel istif ile temsil edilir. Metamorfik temelin yaşı, tektonik ortamı, jeolojik anlamı hususlarında literatürde çok aykırı görüşler mevcuttur. Bunlardan en kabul görmüş olanı, Triyas yaşlı bir aktif kıta kenarı modelidir. Bu modele göre; Sakarya Zonu’nun temelini oluşturan metamorfik kayalar esas itibariyle Karakaya Kompleksi ile temsil edilir. Bu da Triyas’ta açık olan bir okyanusa bakan aktif kıta kenarını temsil eder. Bu model; Karakaya Kompleksi için diğer bir önemli görüş olan kenar denizi modelini tümüyle reddeder.
STÜ’nin batı kesimlerinde; Kazdağ–Uludağ masifleri ile Havran, Yenice, Karacabey, Bandırma dolaylarında yapılan arazi çalışmaları ve bunlardan elde edilen analitik veriler daha önceki çalışmalarda Karakaya Kompleksi içinde Triyas yaşlı olarak değerlendirilen pek çok istifin aslında Geç Prekambriyen yaşlı olduğunu göstermiştir. STÜ içinde Pan-Afrikan orojeninin temsilcileri olan Geç Prekambriyen yaşlı birimler eklojitik kalıntılar da içeren bir okyanusal topluluk ve bununla ilişkili bir volkanik yay ile temsil edilmektedir. Bunun yanı sıra Devoniyen, Karbonifer, Permiyen ve Triyas yaşlı metamorfik kaya toplulukları da STÜ içinde ayrıca bulunmaktadır. Bunlardan özellikle Triyas yaşlı kaya toplulukları fasiyes nitelikleri ve dağılım desenleri bakımından kritik öneme sahiptirler. Gerçekten de; STÜ, Triyas dönemi bir aktif kıta kenarının hemen tüm parçalarını içermektedir. Ancak bunun yanı sıra kısa ömürlü bir kenar havzanın da gelişmiş olduğunun belirgin kanıtları vardır. Bu bildiride sözü edilen alanlarda yapılan ayrıntılı arazi çalışmalarının yanı sıra her bir farklı jeolojik birimden elde edilen U/Pb zirkon jeokronolojisi ve majör ve iz element jeokimya verileri sunularak bölgenin jeolojik evrimi tartışılacaktır.
Bu araştırma TUBITAK 115Y214 No’lu proje tarafından desteklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sakarya Tektonik Ünitesi (STÜ), Pan-Afrikan, Variskan, Kimmeriyen

METAMORPHIC BASEMENT OF THE SAKARYA TECTONIC UNIT: PRECAMBRIAN-EARLY CRETACEOUS GEOLOGICAL EVOLUTION
Erdinç YİĞİTBAŞa, İsmail Onur TUNÇb, Özcan ÖZKARAa
aÇanakkale Onsekiz Mart University, Faculty of Engineering, Department of Geological Engineering, 17020 Çanakkale
bArdahan University, Faculty of Humanities and Literature, Department of Geography, Yenisey Campus, 75000, Ardahan.
(erdinc.yigitbas@gmail.com)
ABSTRACT
The Sakarya Tectonic Unit (STU) is mainly represented by a metamorphic basement at the bottom and an overlying thick sedimentary sequence, starting from Liassic. There are many contradictory opinions in the literature about the age, tectonic environment, geological meaning of the metamorphic basement. The most accepted one of these is the active continental margin model, Triassic in age. According to this model, the metamorphic rocks underlying the Sakarya Zone are basically represented by the Karakaya Complex. This represents an active continental margin neighbouring an ocean during Triassic time. This model completely rejects the “marginal sea” idea, which is another important model for the Karakaya Complex.
Our field studies, in the western part of the STU; in Kazdağ-Uludağ massifs and in the vicinity of Havran, Yenice, Karacabey and Bandırma areas and the analytical data obtained from the field studies have shown that many of the deposits evaluated as Triassic in the Karakaya Complex in the previous studies are actually Late Precambrian aged. The Late Precambrian units, representative of the Pan-African orogen in the STU, are represented by an oceanic assemblage with eclogitic remains and associated volcanic arc. Devonian, Carboniferous, Permian and Triassic metamorphic rock assemblages are also present in the STU. In particular, Triassic rock assemblages have a critical prescription in terms of facies features and outcrop distribution patterns. There is no doubt that all components of an active continental margin were existed in the STU during the Triassic period. However, there is clear evidence that a short-lived marginal basin has also developed. In this study, geological evolution of the region will be discussed by presenting U/Pb zircon geochronology and major and trace element geochemical data obtained from each different geological unit as well as detailed field studies in the mentioned areas.
This research is supported by TUBITAK with the project number 115Y214.
Keywords: Sakarya Tectonic Unit (STU), Pan-African, Variscan, Cimmerician