Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası Dini Araştırmalar ve Küresel Barış Sempozyumu, Konya, Türkiye, 22 - 23 Mayıs 2021, sa.17, ss.93-97
Fıkhi literatürde, Taknin (Kanunlaştırma) Dönemi 1839 Tanzimat Fermanı ile başlayıp günümüze devam eder. Bu dönemde hukuki ve adli sahada Avrupalılaşma hareketleri adına yapılan ıslahat ve yenilik teşebbüslerinin büyük oranda dış amillerin tesiri ile meydana geldiği hipotezi problemin ana cümlesini oluşturur. Araştırmanın temel problemi, modernizmin etkisiyle Tanzimat döneminde başlayan ve hızla devam eden bu değişim sürecinin, bugünkü mevcut hukuk sisteminin zeminini hazırladığı öngörüsüdür. Araştırmanın ikincil sorunsalı ise bu değişimin, o günden bugüne gençliğin var olduğu bilinen, felsefî, ictimaî, eğitim problemlerinin çoğunun da kökenini oluşturduğu hipotezidir. Taknin dönemine kadar Osmanlılarda devletin ruhunu, hak ve adalete dayanan Millet Sistemi oluşturmuştur. Sistemin şekillenmesinde ve işleyişinde ana rolü ise ilmiye teşkilatının eğitim kurumu olarak medrese üstlenmiştir. Bu anlamda Osmanlıda medreseler, bir ilahiyat okulu niteliğinden çok Fıkıh (jurisprudence) eğitimi merkezi özelliği taşımıştır. Tanzimat’tan sonra kendini yeniden tanımlayan devlet, eski sistemde oluşan boşlukları, Avrupa medeniyetinin ürünü kurum ve kuruluşlarla doldurmaya başlamıştır. Bu kurumlar Batı’nın tekniği yanında, zihniyetini, ideolojisini, felsefesini, bilimini, kültürünü de taşıyan bir özelliğe sahip olmuşlardır. Neticede yöneticilerin devlete yeni bir yön vermesi ile değişen ve yenileşen devletin ihtiyaçlarına cevap veremez hale gelen medrese, önemini hızla kaybetmeye başlamıştır. Medrese gençliğinin ana özelliğini oluşturan araştırmacı, tartışmalı serbest ilim ve fikir ortamı da giderek kaybolmaya yüz tutmuştur. Medreseli gençleri zor durumda bırakan bir başka husus da bu kurumlar hakkında, Tanzimat’tan beri, bilhassa mektep çevrelerinde yayılan olumsuz görüş ve yargılar olmuştur. Medreselere devam eden gençler bütün bu psikolojik baskıları göze almak mecburiyetinde kalmışlardır. Böylece Medrese talebelerinin, kıyafetleri, zihniyet ve ideolojileri, gücü ve iktidarı elinde bulunduranların yanında ve yeni sistem içerisinde ahengi bozan bir görüntü arz eder hale gelmiştir. Bugün hala din eğitimi kurumlarına karşı bu tutumun çok değişmediğinin görülmesi araştırmanın temel problemini destekler mahiyettedir. Araştırmanın amacı, değişkenler neticesinde gelinen noktada şu soruların cevaplarını aramaktır. Medreseli gençlerin bu gerileyişinin ve itibar kaybının sebebini, devlet için arz ettiği fonksiyonda mı aramak gerekir? Yoksa iddia edildiği ve zannedildiği gibi kendi bünyesi içine giren, yavaş yavaş bütün organları kemiren ve nihayet ölüme götüren hastalık gibi bir iflas süreci midir? Medreseli gençlerin uzun uğraşları ve çalışmaları neticesinde, çağın gereklerine uygun gerçekleştirilmeye çalışılan modernleştirilme çabaları bir ihya hareketi miydi? Yoksa yöneticilerin devleti ve toplumu Batılılaştırmaya ve sekülerleştirmeye karar vermeleriyle birlikte, devletin yeni seküler yapısına uymayan medresenin ölüm fermanı, çoktan yazılmış mıydı? Araştırmada doküman incelemesi yoluyla toplanan veriler, “tarihi araştırma yöntemi” ile eleştirel bir gözle incelenmiş, analiz ve sentezi yapılarak bilgi üretme ve konuyu anlamlı hale getirme yoluna gidilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Modernizm, Medrese, Hukuk
In the fiqhi literature, Taknin (Law) Period begins with the Tanzimat
Edict of 1839 and continues to the present day. He hypothesis that the
reform and innovation initiatives made in the name of Europeanization
movements in the legal and judicial field in this period occurred largely with
the influence of external factors constitutes the main sentence of the
problem. The main problem of the research is the prediction that this
change process, which started in the Tanzimat period with the influence of
modernism and continued rapidly, prepared the ground for the current legal
system. The secondary problematic of the research is the hypothesis that
this change constitutes the root of most of the philosophical, social and
educational problems that are known to exist in the youth since then.
Until the Taknin period, the spirit of the state in the Ottomans was the
Millet System based on rights and justice. The main role in the formation
and functioning of the system was assumed by the madrasa as the
educational institution of the ilmiye organization. In this sense, madrasahs
in the Ottoman Empire had the characteristics of a center for jurisprudence
rather than a theology school. The state, which redefined itself after the
Tanzimat, started to fill the gaps in the old system with institutions and
organizations that are the product of European civilization. These
institutions have a feature that carries the mentality, ideology, philosophy,
science and culture of the West as well as the technique. As a result, the
madrasa, which became unable to respond to the needs of the changing and
renewing state with the administrators giving a new direction to the state,
started to lose its importance rapidly. The researcher, controversial free
science and idea environment, which constitutes the main feature of the
madrasa youth, is also on the verge of was disappearing. Another issue that
put the madrasah youth in a difficult situation has been the negative
opinions and judgments about these institutions, especially in school circles,
since the Tanzimat. Young people attending madrasahs had to take all these
psychological pressures into account. Thus, the clothes, mentality and ideologies of the madrasah students turned into an image that disrupted the
harmony in the new system alongside those in power and power. The fact
that this attitude towards religious education institutions has not changed
much today supports the main problem of the research.
The aim of the research is to seek answers to the following questions at
the point reached as a result of the variables. Is it necessary to look for the
reason for the decline and loss of reputation of the madrasah youth in the
function it offers they serve for the state? Or is it a bankruptcy process like a
disease that enters into its own body as it is claimed and thought, slowly
gnaws at all organs and finally leads to death? As a result of the long efforts
and studies of the madrasah youth, was the modernization effort, which was
tried to be carried out in accordance with the requirements of the age, a
revival movement? Or was the death warrant of the madrasah, which did
not fit into the new secular structure of the state, already written, as the
managers decided to Westernize and secularize the state and society? In the
research, the data collected through document analysis were critically
examined with the "historical research method", analysis and synthesis
were made to produce information and make the subject meaningful.
Keywords: Modernism, Madrasa, Law