Çağdaş Türk Müziği Bestecisi Ekrem Zeki Ün'ün "Liselerde Müzik" Alı Kitabındaki Çokseslendirilmiş Türkülerin İncelenmesi


Çokamay B.

MÜZİK KÜLTÜRÜNE DAİR ÇEŞİTLİ GÖRÜŞLER-III, Doç.Haluk YÜCEL- Doç.Dr. Serda Türkel ÖTER, Editör, Eğitim Yayınevi, Konya, ss.147-162, 2019

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Mesleki Kitap
  • Basım Tarihi: 2019
  • Yayınevi: Eğitim Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Konya
  • Sayfa Sayıları: ss.147-162
  • Editörler: Doç.Haluk YÜCEL- Doç.Dr. Serda Türkel ÖTER, Editör
  • Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Çağdaş Türk Müziği bestecisi Ekrem Zeki Ün’ün 1965 basımı “Liselerde

Müzik” kitabı müzik teorisinden, armoni bilgisine, müzik tarihinden müzikolojik

konulara kadar bir çok alanı içeren ders kitabı olarak kurgulanmıştır. Kitabın

ana hedefinin lise düzeyindeki öğrencilere çok sesli okumayı öğretmek olduğu

değerlendirilmektedir. Bu amaç doğrultusunda Rönesans’tan günümüze birçok

bestecinin koral eserlerine Türkçe sözler adapte edilerek yer verilmiştir.

Ülkemizde çoksesli müzik eğitiminin bir parçası olan çokseslendirilmiş türküler

de bu kitap da önemli bir yere sahiptir. İki sesli, dört sesli ve ses-piyano

için düzenlenen 15 türkünün çokseslendirilmesinde kanon ve kontrapuntal

teknikleri kullanılmıştır. Dörtlü-Beşli aralıklarda, ses katlamaları ve motifin

takliti gibi çokseslendirme yöntemleri kullanılan türkülerin, söyleme kolaylığı

açısından rahat bir ses genişliğinde ve genel olarak kolay makamlarda seçildiği

değerlendirilmiştir. Birçok solo, topluluk ve orkestra için eserler vermiş Ekrem

Zeki Ün, eğitsel amaçlı diğer beş kitabıyla beraber eğitimci yanını da bu kitapla

bizlere sunmuştur. Günümüzde müzik eğitimi ile ilgili içeriği yetersiz çok sayıda

kitap ve kaynağın basıldığı bir ortamda, Ün’ün söz konusu kitabı, çoksesli

müziğin öğretimi bakımından önemli bir kaynak olarak düşünülmektedir.

Bu çalışma, Çağdaş Türk Müziği bestecisi Ekrem Zeki Ün’ün Liselerde Müzik

kitabında, yerellik kavramının anlatımıyla çoksesli okumayı amaçlayan çoksesli

türkülerin incelenerek bestecinin müzikal dilinin daha iyi anlayışını sağlamayı,

günümüzde türkülerimizi ve yerel motiflerin kullanımıyla besteleyecek müzik

eğitimcisi ve bestecilere metod ve yöntemleri göstermeyi amaçlamaktadır.

Bu araştırmanın evrenini, Ekrem Zeki Ün’ün çoksesli koro eserleri, örneklemini

ise Liselerde Müzik adlı kitabındaki onaltı çoksesli türkü oluşturmaktadır. Bu

çalışma, Ekrem Zeki Ün’ün Liselerde Müzik kitabındaki sekiz çoksesli türkünün

müzikal analizi ile sınırlıdır.

Bu araştırmada, betimsel yöntem kullanılmıştır. Verilere ulaşmak için,

Ekrem Zeki Ün’ün Liselerde Müzik kitabından çoksesli türküler belirlenmiş,

makam/ayak/dizi, ses genişliği, çokseslilik, yazım tekniği, ölçü sayısı, temposu

ve yörelerine göre genel özellikleri belirtilmiştir. Bu aşamadan sonra seçilen

türkülerin çokseslendirme süreçleri ile ilgili müzikal analizler yapılmıştır.