Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslar arası Katılımlı Küçükbaş Hayvancılık Kongresi, Konya, Türkiye, 16 - 18 Ekim 2014, ss.120-121
Çiftlik hayvanlarında fizyolojik verim parametreleri yanında morfolojik özellikler de uzun ömürlülük, ırk özelliklerinin tanımlanması ve damızlık materyal seçiminde oldukça önemlidir. Türkiye’de koyun sürüleri eksteriyör açısından oldukça heterojendir. Özellikle süt koyunculuğunda fizyolojik parametreler ile morfolojik özellikler birlikte değerlendirilmelidir. Morfolojik özelliklerin belirlenmesi amacıyla yapılan ölçümler pratik değildir. Bu durum da morfolojik özelliklerin belirlenmesinde ıslahçıları zorlamaktadır. Pratik bir puanlama ile özellikle saha koşullarında daha fazla hayvanda, kısa sürede bilgi elde edilebilir. Ancak dış görünüşün pratik olarak tanımlandığı çalışmaların yetersiz olduğu dikkati çekmektedir. Bu çalışmanın amacı, morfolojik özelliklerin ırka özgü oluşturulan pratik bir skala ile tanımlanmasıdır. Bu amaçla, Çanakkale İli Halk Elinde Sakız Koyunu Islah Projesi kapsamında yer alan koyun ve koçlarda fotoğraflar üzerinden literatür verileri doğrultusunda tipi tanımlayan 1-9 arasında bir skala oluşturulmuştur. 1 puan farklı bir ırkı tanımlarken, 9 puan ideal Sakız ırk tipini tanımlamaktadır. Ayrıca ırkı tanımlayacak şekilde baş renk dağılımı (1 tamamen beyazdan 9 tamamen siyaha), baş renklenme tipi (0: çil yok, 1: çil var), baş rengi (0: siyah, 1: sarı/kahverengi) ve kuyruk büyüklüğü (1-5 kalası: 1:ince- 5:kalın) için ayrı skalalar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu skalalar 4703 baş koyun, 145 baş koç olmak üzere 4848 baş hayvanda uygulanmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, projeye dahil olan koyunların tip puanı ortalamasının 4,4, koçların tip puanı ortalamasının 4,8 olduğu tespit edilmiştir. Tip puanı ile baş renk dağılımı bakımından istatistiksel önemli bir ilişki bulunmaktadır (r=0,33; P<0,0001). Tip puanı ile baş renklenme tipi arasındaki ilişkiye bakıldığında ise tip puanı düştükçe baş çillenmektedir (P<0,0001). Yine tip puanı ile baş rengi arasındaki ilişkiye bakıldığında, tip puanı yükseldikçe baş renginde siyah olanların oranının arttığı görülmektedir (P<0,0001). Tip puanı ile kuyruk kalınlığı arasında da bir ilişki bulunmaktadır (P<0,0001). Tip ideale yaklaştıkça kuyruk yağlanmaktadır. Sonuç olarak, oluşturulan skalanın ırkın tanımlanmasında, dış görünüşün tespitinde ve damızlık seçiminde kullanılabileceği söylenebilir. Projenin ilerleyen dönemleri için koyun tip puanında hedef 7, koç tip puanında ise hedef 8 olarak belirlenmiş olup, damızlık kuzular seçilirken fizyolojik parametrelerin yanı sıra bu hedefler doğrultusunda seçim yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hayvan ıslahı, morfoloji, puanlama, doğrusal değerlendirme
In farm animals morphological characteristics are important as physiological performance parameters to identify the breed characteristics and selection of the breeder animals. Flocks of sheep in Turkey are highly heterogeneous in terms of exterior. In dairy sheep breeding, physiological parameters should be supported with morphological characteristics. Measure of body parts that doing for determine the morphological characteristics are not practical. This situation forces geneticists while determinate the morphological traits. With practical scoring methods especially under field conditions, information can be obtained from more animals and quickly. However, the studies which were defining practical subjective exterior type traits are scarce. Aim of this study was defining type characteristics with a practical scoring method which was created specific for breed. For this aim sheep and rams are photographed and from the photos are defining the types. The study carried out on the animals that are a part of the project “studies on the improvement of small ruminants in Turkey”. The scoring method ranging between 1 and 9, and 1 will giving to animals that are out of the Sakız type and 9 is the ideal breed type. In addition for the head colour spreading were also created a scoring system, from white (1 point) to black (9 point). The head colour type speckled and none speckled, head colour black or brown, and the tail size (from 1 thin to 5 fat-tailed) were also scored. 4703 sheep and 145 rams were scored of one person with the developed scoring systems. The average type scores of the sheep were 4.4 and rams 4.8. A significant relationship was found between type score and head colour distribution (r=0.33; P<0.0001). Type score affected he head colour type and the head colour also significant, the proportion of the speckled head sheep increased, the type score decreased, and sheep with higher type scores are more black than brown colour on their head (P<0.0001). The tail size increases, the more the type point approaches the ideal type (P<0.0001). In conclusion, the scoring systems can be used for the defining of the breed and selection of the breeder animals. In the selection of the breeder animal, the scoring system will used, and a goal of type score with an average 7 for sheep and 8 for rams of Sakız sheep were defined.
Keywords: Animal breeding, morphology, scoring, linear evaluation