Research Information System
Turkish Journal of Health and Sport, vol.4, no.2, pp.47-55, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Introduction: Traditional and Complementary Medicine interventions can be used for reasons such as
strengthening the immune system, preventing diseases and controlling the disease. It was aimed to determine
the herbs and supplements that individuals use to prevent COVID-19 infection, strengthen immunity or
alleviate symptoms.
Materials and Methods: This descriptive study was carried out with 836 individuals by using an online survey
with the virtual snowball sampling method between December 2021 and March 2022. “Sociodemographic
Questionnaire” and “The usage of Traditional and Complementary Treatment Practices in the COVID-19
Pandemic” were used to collect the data. The data were collected by sending the online link prepared using
“Google Forms” via e-mail or WhatsApp. Mean, standard deviation, percentage and chi-square analysis were
used to evaluate the data.
Results: The individuals’ mean age was 37.73±12.106 and 76.9% were women. It was determined that 68.9%
had knowledge about Traditional and Complementary Medicine, 17.3% used vitamin C, 15.0% ginger, 13.9%
had a fruit and vegetable diet, 7.1% were walking to protect themselves from COVID-19 during the pandemic;
3.5% started using thyme, 3.3% ginger, 4.2% vitamin C, 4.2% zinc, and 2.6% received intravenous vitamins and
supplements after they became COVID-19.
There was a statistically significant difference between the knowledge of the individuals about Traditional
and complementary medicine and their individual characteristics (gender, education level, having a chronical
disease, and having elderly/chronically ill person/persons at home) (p< 0.05).
Conclusion: In our study, the individuals in the community used various Traditional and Complementary
Medicine methods during the COVID-19 pandemic and most of them had knowledge about these methods.
In order to ensure the appropriate use of Traditional and complementary medicine in Turkey, accurate
information and planned training programs are recommended.
Key words: COVID-19; Prevention; Therapy; Traditional Medicine; Complementary Medicine
Giriş: Geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, hastalıkların
önlenmesi ve hastalığın kontrol altına alınması gibi nedenlerle kullanılabilmektedir. bu çalışmada bireylerin
COVID-19 enfeksiyonunu önlemek, bağışıklığı güçlendirmek veya semptomları hafifletmek için kullandıkları
bitki ve takviyelerin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışma, Aralık 2021 - Mart 2022 tarihleri arasında sanal
kartopu örnekleme yöntemi ile çevrimiçi anket kullanılarak 836 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplamak için
“Sosyodemografik form” ve “COVID-19 Pandemisinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tedavi Uygulamalarının
Kullanımı Formu” kullanılmıştır. Veriler, “Google Forms” kullanılarak hazırlanan çevrimiçi bağlantının
e-posta veya WhatsApp aracılığıyla gönderilmesiyle toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde ortalama,
standart sapma, yüzde ve ki-kare analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Bireylerin yaş ortalaması 37,73±12,106 olup %76,9’u kadındır. Bireylerin %68,9’unun Geleneksel
ve Tamamlayıcı Tıp hakkında bilgi sahibi olduğu, %17,3’ünün C vitamini, %15,0’ının zencefil kullandığı,
%13,9’unun meyve ve sebze diyeti yaptığı, %7,1’inin pandemi sırasında COVID-19’dan korunmak için yürüyüş
yaptığı; %3,5’inin kekik, %3,3’ünün zencefil, %4,2’sinin C vitamini, %4,2’sinin çinko kullanmaya başladığı ve
%2,6’sının COVID-19 olduktan sonra damar içi vitamin ve takviye aldığı belirlenmiştir.
Bireylerin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp hakkındaki bilgileri ile bireysel özellikleri (cinsiyet, eğitim düzeyi,
kronik bir hastalığa sahip olma ve evde yaşlı/kronik hasta kişi/kişiler olması) arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir fark bulunmuştur (p< 0,05).
Sonuç: Çalışmamızda, toplumdaki bireylerin COVID-19 pandemisi sırasında çeşitli TCM yöntemlerini
kullandıkları ve çoğunun bu yöntemler hakkında bilgi sahibi olduğu görülmüştür. Türkiye’de Geleneksel ve
Tamamlayıcı Tıp uygulamalarının uygun kullanımını sağlamak için doğru bilgilendirme ve planlı eğitim
programları önerilmektedir.
Anahtar kelimeler: COVID-19; Önleme; Tedavi; Geleneksel Tıp; Tamamlayıcı Tıp