Akademik Veri Yönetim Sistemi
76. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 15 - 19 Nisan 2024, ss.142
Sakarya Zonu'nun en
batısında yer alan Biga Yarımadası'nın Liyas öncesi temeli, kuzey ve güneydeki
farklı kıta temellerini temsil ettiği düşünülen metamorfik topluluklardan ve
bunlar arasındaki sütur (ofiyolitik/mélange) zon(lar)ından oluşmaktadır. Bu
kıta parçaları (güneyde Kazdağ Masifi ve kuzeyde Çamlıca Masifi) arasında
tanımlanan Çetmi melanjı, Intra-Pontid Okyanusunun bir yığışım melanjı olarak
değerlendirilmiş ve yarımadanın bu kısmından bir sütur geçtiği varsayılmıştır.
Bu çalışma, Kazdağ Masifi'nin kuzeybatı kanadındaki Çetmi melanjının(?) en
geniş yayılımlı mostraları üzerinde gerçekleştirilmiştir.
Örenli metamorfikleri
olarak adlandırılan bu birimler, düşük dereceli metamorfik
volkanik-volkaniklastik kayaçlar ile bunlarla ardalanan metasedimenter kayaçlar
ve rekristalize kireçtaşları ile temsil edilmektedir. Örenli metamorfiklerinin
tektonostratigrafik olarak en alt seviyeleri bloklu-kaotik bir topluluk iken,
en üst seviyeleri düzenli bir metavolkanik-metapelit istifidir. Bu istif üste
doğru Geç Triyas rekristalize kireçtaşlarına geçer ve 165.81 ± 1.55 My yaşlı
çok düşük dereceli metamorfik diyabaz daykları tarafından kesilir. Bu istifin
metavolkanik kayaçları, kimyasal sınıflandırma diyagramında, yakınsak kıta kenarlarının
karakteristik kayaç topluluğu olan kalk-alkalin Bazalt-Andezit-Dasit-Riyolit
(BADR) deseni göstermektedir. Buna ek olarak, tüm metavolkanik kayaç örnekleri,
uyumsuz elementler ve LIL (Büyük İyon Litofil) elementleri açısından önemli bir
zenginleşme ve MORB’a göre normalize edilmiş çoklu element örümcek diyagramında
negatif Nb ve Ti anomalileri göstermektedir, bu da bu kayaçların aktif kıta
kenarlarında yüksek-K kalk-alkalin volkanizmasını karakterize ettiğini
göstermektedir.
Saha ilişkileri, zirkon
U-Pb jeokronolojisi ve jeokimyasal veriler, çalışma alanında mostra veren bu
birimlerin, Intra Pontid Okyanusu'nun dalma-batma melanjını değil, Paleo-Tetis
okyanusal kabuğunun dalmasıyla ilişkili (büyük olasılıkla bir yay önü ortamı) bir
Triyas aktif kıta kenarını temsil ettiğini göstermektedir.
The pre-Liassic basement of the Biga Peninsula, located in the
westernmost part of the Sakarya Zone, consists of metamorphic assemblages that
were considered to represent different continental basements in the north and
south, and the suture (ophiolitic/mélange) zone(s) between them. The Çetmi
mélange, defined as between these continental fragments (the Kazdağ Massif in
the south and the Çamlıca Massif in the north) was evaluated as a subduction
accretionary mélange of the Intra-Pontide ocean and it was assumed that a
suture passed through this part of the peninsula. This study was carried out on
the most widely distributed outcrops of the Çetmi
mélange(?) on the northwest flank of the Kazdağ Massif.
These units, which are named the Örenli metamorphics, are represented by
a succession of low-grade metamorphic volcanic-volcaniclastic rocks and
alternating metasedimentary rocks and recrystallized limestones. The
tectonostratigraphically lowermost levels of the Örenli metamorphics are a
blocky-chaotic assemblage, whereas the uppermost levels are a regular
metavolcanic-metapelite succession, which passes upward into the Late Triassic
recrystallized limestones, and is cut by very low-grade metamorphic diabase
dykes of 165.81 ± 1.55 Ma age. Furthermore, metavolcanic rocks of this
succession show a calc-alkaline association of Basalt-Andesite-Dacite-Rhyolite
(BADR) pattern in the chemical classification diagram, which is the signature
volcanic rock suite of convergent margins. In addition, all the metavolcanic
rock samples show a significant enrichment in terms of incompatible elements
and LIL elements and negative Nb and Ti anomalies on the MORB normalized
multi-element spider diagram, which indicates that these rocks characterize
high-K calc-alkaline volcanism at the active continental margins.
Field relationships, zircon U-Pb geochronology and geochemical data
support that these units, outcropping in the study area, represent a Triassic
active continental margin, most probably a fore-arc setting, related to the
Paleo-Tethyan subduction, but not the subduction mélange of the Intra-Pontide
Ocean.