Karl Marx ve Emile Durkheim ile beraber modern sosyolojinin üç kurucu babasından biri olarak kabul edilen Max Weber, ayrıca Hukuk Sosyolojisinin de kurucusu olarak kabul edilmektedir. Modern toplumu anlamak ve açıklamak için genel sosyoloji kuramının odağına rasyonalite kavramını/olgusunu yerleştiren Weber, modern toplumda hukuku da öncelikle rasyonel bir sosyal kurum olarak ele almıştır. Hukuk normlarının ve dolayısıyla hukuk olgusunun ortaya çıkışını toplumsal davranış üzerinden açıklayan Weber’e göre hukuk en temelde toplumsal bir kurum olup toplumun varlığına koşut olarak var olagelmiştir. Bu nedenle hukuk, modern topluma özgü olmadığı gibi, modern toplum öncesi ve dışı toplumlarda hukukun rasyonel niteliklerinin bulunmadığı da söylenemez. Ancak modern rasyonel hukuk sistemi ve anlayışı öncelikli olarak çağımıza özgü rasyonel kapitalizmin, rasyonel uzmanlık eğitiminin ve rasyonel bürokrasinin etkisiyle ortaya çıkmıştır. Weber’in, hukukun rasyonelleşmesine ilişkin kuramını, Auguste Comte'un üç hâl kanunu olarak adlandırılan toplumsal evrim kuramını hatırlatır tarzda tarihi bakımdan çizgisel biçimde ortaya koyduğu söylenebilir. Fakat bu çizgisel evrim esas olarak insanlığın tümü için değil, modern Batı toplumu için geçerlidir. Nitekim -özellikle kutsal hukuk sistemleri olmak üzere- diğer hukuk sistemlerinde yetkin bir rasyonelleşme süreci yaşanmamış, hatta irrasyonelleşme süreci söz konusu olmuştur. Batı toplumlarında ise, seküler niteliği baskın Roma Hukukunun, yaşadığı toplumun kurallarına -bilhassa ekonomik konularda- uyarlanma kabiliyetiyle öne çıkan Yahudi Hukukunun ve Sezar’ın hakkını Sezar’a veren anlayışıyla Kilise Hukukunun ortaklaşa etkisiyle, hukuk sistemi, rasyonelleşme sürecini tarihi olarak devam ettirip günümüzün tam anlamıyla rasyonel nitelikli hukuk formuna dönüşmüştür.
In addition to Karl Marx and Emile Durkheim, who are regarded as the other two founding fathers of modern sociology, Max Weber is additionally acknowledged with creating the sociology of law. Law is fundamentally a social institution that has existed concomitantly with the development of society, according to Weber, who explains how legal rules and consequently the phenomena of law evolve through social action. According to Weber, who explains the emergence of legal norms and therefore the phenomenon of law through social behavior, law is basically a social institution. Since law is not unique to modern society, it cannot be said that pre – and post-social contemporary cultures lack the rational elements of law. Weber, who placed the concept of rationality in the focus of general sociological theory in order to understand and explain modern society, also treated the law in contemporary society primarily as a rational social institution. But the rational capitalism, rational specialized education, and rational bureaucracy that are exclusive to our time have had a major impact on the development of the present rational legal system and understanding. From a historical perspective, it may be claimed that Weber presented his idea of the rationalization of law in a linear format, evoking Auguste Comte’s law of three states hypothesis of social evolution. However, not all of mankind is affected by this linear progression; it mostly affects contemporary Western culture. In reality, there has been an irrationalization process rather than a competent rationalization process in other legal systems, particularly religious legal systems. In contrast, the legal system in Western societies has historically continued its process of rationalization and has evolved into a rational form of modern law thanks to the combined influence of the dominant Roman Law’s secular character, the Jewish Law’s outstanding capacity to adapt to the rules of the society in which it lived, especially in economic matters, and the Church Law’s understanding that Caesar had the right to Caesar.
