Akademik Veri Yönetim Sistemi
ANKARA UNIVERSITY FACULTY OF EDUCATIONAL SCIENCES JOURNAL OF SPECIAL EDUCATION, cilt.26, sa.4, ss.557-577, 2025 (ESCI, TRDizin)
Giriş: Eğitim ortamlarında, okul ve sınıf kurallarına uymamakla ilişkili pek çok davranışı kapsayan problem davranışlar, öğrencilerin güvenliğini tehdit eden, öğrenciler arasındaki sosyal etkileşimi olumsuz etkileyen, öğretmeni ve öğrencileri akademik etkinliklerden uzaklaştıran davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Eğitim ortamını olumsuz etkileyen problem davranışların belirlenmesi, bu davranışların kontrol edilmesi ve azaltılması açısından önemlidir.
Yöntem: Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin gözlemlerine ve algılarına dayalı olarak öğrencilerin problem davranışlarını değerlendirme amacına hizmet edecek Problem Davranışları Değerlendirme Ölçeğinin (PDDÖ) klasik test kuramı ve madde tepki kuramına göre geçerlik ve güvenirlik kanıtlarını incelemektir. Ölçeğin geliştirilmesi sürecinde öncelikle alanyazın taraması yapılarak ölçekte yer alacak maddeler hazırlanmış, ardından uzman görüşlerinden yararlanılarak ölçeğe uygulama öncesi son hali verilmiştir. Ölçeğin geçerlik güvenirlik kanıtlarını incelemek amacıyla yapılan çalışmaya 590 öğretmen katılmıştır. Toplanan veriler üzerinde açıklayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve madde tepki kuramına göre madde karakteristik eğrileri, madde bilgi fonksiyonları, madde ayırt edicilikleri incelenmiştir. Ölçeğin güvenirlik kanıtları ise Cronbach Alpha McDonald’s Omega ve marjinal güvenirlik katsayılarıyla belirlenmiştir.
Bulgular: Yapılan analizlerin sonucunda PDDÖ’nün 18 madde ve iki faktörlü geçerli bir ölçek olduğu belirlenmiştir. PDDÖ'nün güvenirliği klasik test kuramına göre Cronbach Alpha ve McDonald's Omega katsayıları, madde tepki kuramına göre ise marjinal güvenirlik katsayısı ile belirlenmiştir. Sonuçlar PDDÖ'nün yüksek güvenirlik düzeyinde olduğunu göstermiştir. Analiz sonucunda birinci faktör 10, ikinci faktör sekiz maddeden oluşmuştur.
Tartışma: PDDÖ’nün 18 madde ve iki faktörlü yapısı ile karmaşık olmayan, kolay yanıtlanabilir kullanışlı bir ölçek olduğu söylenebilir. Ölçek, Türkiye’de ilkokullarda öğretmenlerin gözlem ve algılarına dayalı olarak öğrencilerin problem davranışlarının değerlendirilmesi amacıyla kullanılabilecek ve problem davranışlara ilişkin yürütülecek bilimsel çalışmalara destek sağlayabilecektir.