Frajil X ilişkili hastalıklara genetik bakış: frajil X sendromu, frajil X İlişkili tremor/ataksi sendromu, frajil X ilişkili primer over yetmezliği


Kaya D., Silan F.

in: Nükleotid Tekrar Artışı Hastalıkları, Ayşe Gül Zamani, Editor, Türkiye Klinikleri Yayınevi, Çanakkale, pp.23-29, 2023

  • Publication Type: Book Chapter / Chapter TextBook
  • Publication Date: 2023
  • Publisher: Türkiye Klinikleri Yayınevi
  • City: Çanakkale
  • Page Numbers: pp.23-29
  • Editors: Ayşe Gül Zamani, Editor
  • Çanakkale Onsekiz Mart University Affiliated: Yes

Abstract

Fragile X-related diseases are caused by changes in the Fragile X Messenger Ribonucleoprotein 1 (FMR1) gene. The FMR1 gene has a CGG trinucleotide repeat in its 5'-untranslated region. It is normally found in the range of 5-44 repeats. Repeat count of 45-54 is called 'intermediate allele', between 55-200 is called 'premutation', and over 200 repeats are called 'full mutation'. Full mutation and hypermethylation of the FMR1 gene are responsible for Fragile X Syndrome (FXS). Premutation of the FMR1 gene can cause Fragile X-associated Primary Ovarian Insufficiency (FXPOY) in women and Fragile X-associated Tremor/Ataxia Syndrome (FXTAS) in both gender. Full mutations in the FMR1 are transmitted from premutation carrier mothers by expansion. Therefore, preimplantation or prenatal diagnosis should be offered to premutation carrier women. Asymptomatic individuals with premutation carriers should be evaluated in terms of FXTAS and FXPOY and should be considered in the diagnosis by neurologists, obstetricians, and gynecologists.

Frajil X ilişkili hastalıklar, Fragile X Messenger Ribonucleoprotein 1 (FMR1) genindeki değişikliklerden kaynaklanırlar. FMR1 geni, 5'-transle edilmemiş bölgesinde, CGG trinükleotid tekrarına sahiptir; normalde 5-44 aralığında tekrar bulunur. Tekrar sayısının 45-54 aralığında olması ‘intermediate allel’, 55-200 aralığında olması ‘premutasyon’ ve 200’ün üzerinde olması ise ‘tam mutasyon’ olarak adlandırılır. Tam mutasyon ve FMR1 geninde komşu CpG adasının artmış metilasyonu Frajil X Sendromundan (FXS) sorumlu mekanizmadır. FXS entelektüel yetersizlik, dismorfik yüz bulguları, makroorşidizm, otizm ve epilepsi gibi semptomlarla seyreder. FMR1 geninin premutasyonu kadınlarda Frajil X ile ilişkili Primer Over Yetmezliği (FXPOY) ve hem kadın hem erkeklerde Frajil X ile ilişkili Tremor/Ataksi Sendromuna (FXTAS) neden olabilmektedir. FMR1 genindeki tam mutasyonlar premutasyon taşıyıcı annelerden genişleme ile aktarılır. Bu nedenle premutasyon taşıyıcı kadınlara gebelik veya doğum öncesi tanı önerilmelidir. Premutasyon taşıyıcısı asemptomatik bireyler FXTAS ve FXPOY açısından değerlendirilmeli ve gelişebilecek semptomlar için nöroloji ile kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarınca tanıda göz önüne alınmalıdır.