Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu 2015, Samsun, Türkiye, 15 - 17 Ekim 2015, ss.7-8
Işık Uyarımlı Lüminesans (Optical Stimulated Luminescence-OSL) yöntemi özellikle kuvars bakımından zengin olan Orta Pleistosen-Holosen yaşlı karasal ve denizel istiflerin tarihlendirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. İnorganik materyaller üzerinde uygulanabilmesi, radyokarbon (14C) tarihlendirme metodunun yaş aralığının ötesinde yaşlar (>40 binyıl) verebilmesi, yaş tespit aralığının 50-500.000 yıllar arasında olması,genellikle %5 - %12 arasında hata payı ile veri sağlaması yöntemin avantajları arasındadır. OSL tarihlendirmesi α, β ve γ ve kozmik radyasyon enerjisinin kuvars mineralinin kristal yapısı tarafından soğurulması sonucu yasak band aralığında yer alan tuzaklara yakalanan elektronların sayısına dayanır. α, β ve γ radyasyonu özellikle U ve Th bozunum zincirindeki radyoaktif izotoplar ile toprakta var olan 40K’dan kaynaklanır. Kuvars minerali üzerindeki bu radyasyon etki miktarı ortamdaki suyun varlığı ve kütledeki toplam CaCO3 miktarından da etkilemektedir. Bu çalışmada Çanakkale Boğazı kıyılarında gözlenen 6 farklı lokasyondaki denizel taraça istifinin U, Th, K, su içeriği ve CaCO3 analizleri öncesinde ve sonrasındaki OSL yaş verileri karşılaştırmalı olarak ölçülmüştür. OSL tarihlendirme çalışmaları Işık Üniversitesi Arkeometri Laboratuvarı’nda gerçekleştirilmiştir. Her bir örneğin yaklaşık 250 gr kısmından ACME Analytical (Kanada) Laboratuarlarında U, Th, ve K element oranları ICP/MS ile analiz edilmiş, ayrıca örneklerin su muhtevası ve kalsimetrik olarak toplam CaCO3 içerikleri ölçülmüştür.
Yapılan OSL tarihlendirmeleri sonucunda 6 farklı denizel taraçadan 0-17,40 metreler arasında değişen farklı seviyelerinden alınan 24 örneğin ham OSL değerleri 16.7±2.3 bin yıl - 153.7±10.8 bin yıl arasında çıkmıştır. OSL tarihini etkileyen parametreler olarak U, Th, K, ve su muhtevası ile toplam CaCO3 miktarı da hesaplamalara katıldığında ise aynı örneklerin tarihleri 74.5±13.9 bin yıl - 246.4±25.3 bin yıl arasında değişmektedir. Bu fark OSL verilerinin belirtilen analizler sonrasında yaklaşık %443 - %160 arasında değişebileceğini göstermektedir. Dolayısıyla, OSL tarihlendirmesi öncesinde belirtilen ölçümlerin yapılmaması durumunda, denizel izotop katları ve küresel deniz seviyesi eğrilerine göre yapılan yorumların önemli hatalar içerebileceği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: OSL tarihlendirmesi, Holosen, Orta Pleistosen, Çanakkale Boğazı