Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MELİS İNALPULAT
Danışman: Levent Genç
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
| Susurluk (SH), Kuzey Ege (KEH) havzaları ile Marmara havzası Güney bölümünü kapsayan ve çalışma çerçevesinde Kuzey-Batı Anadolu (KBA) olarak anılan alanda, 1984-1999 ve 1999–2014 dönemlerinde gerçekleşmiş değişimlerden yararlanılarak tarım alanlarının gelecekteki (2029 ve 2044) durumunun modellenmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı olan KBA, altı ile bağlı olan 41 ilçeden oluşmaktadır. Tarımsal alanlar üzerinde en büyük baskı unsurunun, artan nüfusun bir sonucu olarak ortaya çıkan kentleşme süreci olduğu göz önünde bulundurulduğunda, geleceğe yönelik öngörüler oluşturulmasında öncelik, çalışma alanı içerisinde yer alan ilçelerin nüfus ve yerleşim alanı artışları arasındaki ilişkilerin belirlenmesidir. Bu bağlamda 1984 - 2014 yıllarında meydana gelen demografik değişimler incelenmiş ve kuşak bileşenler yöntemi kullanılarak geleceğe yönelik nüfus projeksiyonları oluşturulmuştur. Nüfus projeksiyonlarının oluşturulmasının ardından, arazi kullanım ve bitki örtüsü (AKBÖ)' nde meydana gelen değişimlerin belirlenmesi için Landsat (TM, ETM+ ve OLI) görüntüleri kullanılmış ve kontrollü sınıflama ile ilçe seviyesinde sınıflamalar yapılarak çalışma alanı orman (O), mera ve diğer vejetasyon (M-D), tarım (T), su yüzeyi (S), yerleşim ve çıplak alan (Y-ÇA) sınıflarına ayrılmıştır. AKBÖGEÇMİŞ haritaları, markov zinciri, geçmiş ve projeksiyon nüfusları ile FLUS modelinden yararlanılarak, AKBÖSİMÜLASYON haritaları oluşturulmuş ve bu sayede tarım alanların gelecekteki miktarlarının yanı sıra konumları da modellenmiştir. Simülasyonların oluşturulmasında geleceğe yönelik sınıf alan miktarları öncelikle AKBÖGEÇMİŞ haritaları kullanılarak ve markov zinciri ile tahmin edilmiştir. Ardından nüfusunda meydana gelen değişimin, ilçe Y-ÇA alanında meydana gelen değişimler uyumlu olduğu durumlarda aralarındaki ilişki doğrusal regresyon yardımıyla belirlenmiş ve eşitlik yardımıyla nüfus projeksiyonuna göre gelecekteki kentsel alan ihtiyacı tahmin edilerek söz konusu ilçeler için markov zinciri tahmin sonuçları revize edilmiştir ve simülasyonlar oluşturulmuştur. Meteoroloji istasyonlarından temin edilen noktasal iklim parametreleri arasından ortalama sıcaklık ve toplam yağışa ilişkin mevsimsel değişimler dikkate alınarak istasyon verilerine ilişkin kırılım noktaları ve trend olup olmadığı Pettitt ve Mann Kendal testleri sonucunda belirlendikten sonra yaz sezonu sıcaklık ortalaması ve yıllık toplam yağış verileri için Box-Jenkins yöntemiye istasyon bazında en iyi model belirlenerek gelecek tahminleri oluşturulmuştur. Bununla birlikte sayısal yükseklik modeli ve ters mesafe ağırlıklı enterpolasyon yöntemi kullanılarak 1984 - 2044 arasında ele alınan yılların tamamına yönelik sıcaklık ve yağış dağılım haritaları, CBS yardımıyla oluşturulmuştur. AKBÖGEÇMİŞ ve AKBÖSİMÜLASYON haritalarından elde edilen T sınıfına ilişkin, 1984 -2044 arasında geçen 60 yıllık dönemde meydana gelmesi öngörülen tarım alanı miktarı değişiminin (ha, %) yanı sıra: Kişi başına düşen tarım alanı (KBDTA) miktarı (ha), tarım alanlarının eğim, bakı ve yüksekliğe göre dağılımları, tarım alanlarındaki sıcaklık (°C) ve yağış (mm) dağılımı ve tarımsal arazi metrikleri parametrelerinde meydana gelen değişimler incelenerek, tüm bulgular KBA, SH, KEH ve GMH seviyelerinde yorumlanmıştır. KBA seviyesindeki genel sonuçlar, simülasyon yılları sonunda tarım alanı, KBDTA, yağış, arazi parçalığında azalma görüleceği, buna karşın eğimli ve yüksek arazilerde bulunan tarım alanı miktarı, sıcaklık, en geniş parça indeksi ve parça büyüklüğü varyasyon katsayısında artış görüleceği, bununla birlikte SH' nın gelecekte daha şiddetli değişimlerle karşı karşıya kalabileceği ve bu nedenle değişimlerin daha hassas bir şekilde izlenmesine yönelik yaklaşımlar göz önünde bulundurulmasının önemli olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. | |||