Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Bahar Eriş-Karaoğlan
Danışman: Mustafa Levent Yener
Özet:
Bu çalışma, Çuvaş Türkçesinde ad-ad dizimindeki öbeklerin yapılarını, iç yapılarını ve unsurlarının arasındaki anlam bilimsel ilişkileri betimlemektedir. Ayrıca çalışma, Belirleyici Öbeği Varsayımı'nın Çuvaş Türkçesi için geçerli olup olmadığını sorgulamakta ve Çuvaş Türkçesinde ad öbeklerinin söz dizimi düzlemine nasıl yansıdığı incelemektedir. Bununla birlikte üye konumunda bulunmanın koşulları doğrultusunda, Çuvaş Türkçesinde gönderimselliğin nasıl kodlandığı da belirtilmektedir. Böylece bu ad öbeklerinin ilgi durum biçim birimi almayan unsuru, üye konumunda baştaki iyelik biçim biriminin etkisiyle bulunabilmektedir. Aynı zamanda bu unsur anlam bilimsel özelliklere göre de üye konumunda bulunabilmekte ve gönderimsellik kodlamaktadır. Dolayısıyla da öbek, işlevsel bir kategori olan belirleyici öbeği niteliği kazanmaktadır. Ayrıca, gönderimsellik taşıyan ad öbeklerinin sayı bilgisi, parçalılık bilgisi, yer işaretleri bilgisi taşıması, Çuvaş Türkçesinde belirleyici öbeklerinin bir diğer türüne işaret etmektedir. Dahası dil bilgisel sayının biçim birimler ile işaretlenmesi ve çokluğun sözlüksel olarak da ifade edilmesi Çuvaş Türkçesinde belirleyici öbeği altında sayı öbeği kategorisinin varlığına işaret eder. Bu durumda tekil bir ad öbeği söz konusuysa sayı öbeğinin başı ses bilimsel olarak gerçekleşmemektedir. Çuvaş Türkçesinde sınıflandırıcı işlevinde olduğu ileri sürülen sözlüksel ve işlevsel birimler, genel bir sınıflandırıcı sistemine sahip dillerde olduğu gibi zorunlu değil, seçimlik birimlerdir ve bunlar niteleme ilişkisi kuran öbeklerdir. Ayrıca çalışmada, belirleyici öbeği altında ölçüm öbeklerinin varlığı da öne sürülmektedir. Bu öbeklerde belirleyici konumunda sayılar ve niceleyiciler yer alır. Bir diğer niteleme ilişkisindeki ad öbeği ad, sıfat ve sıfatlıklarla üretilir. Sıfatlar çalışmada, konuşucu merkezli ve deneyimsel sıfat olarak anlam bilimsel olarak sözcük sınırları çizilebilecek şekilde belirlenmiştir. Son olarak adların niteleyici yerinde olduğu öbekler alt anlamlılık ilişkisi kuran eşleme öbekleri olarak belirlenmiştir.