• Ana Sayfa

Karabaş otu (Lavandula stoechas L.) özütü ve aktif bileşenlerinin metabolik sendroma karşı potansiyel iyileştirici etkileri ve hedef mekanizmalarının aydınlatılması

Creative Commons License

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEDA KULABAŞ

Danışman: Tuğba Tümer

Özet:

Metabolik sendrom (MetS) tüm dünyada geniş bir kitleyi etkileyen, insülin direnci, dislipidemi, abdominal obezite ve hipertansiyonun bir arada görülmesiyle tanımlanan multi-faktöriyel bir hastalıktır. Ancak, bu hastalığın tedavisinde kullanılabilecek etkin, multi-hedef bir farmakolojik ajan bulunmamaktadır. Bu nedenle, MetS patojenezindeki metabolik bozuklukları hedef alan bitkisel kökenli doğal geleneksel yaklaşımların araştırılması ve daha az yan etkiye sahip multi-hedef etken moleküllerin tespit edilmesi gerekmektedir. Ülkemizde halk arasında MetS komponentlerinin tedavisinde Lavandula stoechas (Karabaş otu) bitkisinin sulu demlemesi alternatif amaçlı kullanılmaktadır. Ancak, bu bitkinin sulu özütünün içeriği ve biyoaktivitesi konusunda literatürde yeterli bilgi mevcut değildir. Tez çalışması kapsamında, Karabaş otu sulu özütü ve aktif bileşenlerinin MetS’ye karşı potansiyel iyileştirici etkileri ve hedef mekanizmalarının aydınlatılması planlanmıştır. Bu amaçla, 1) Karabaş otu sulu özütünün fitokimyasal bileşenleri ilk defa tanımlanmış, 2) MetS’ye karşı aktif ekstrat/fraksiyon/saf bileşikler in vitro hücre tabanlı/biyoaktivite rehberli fraksiyonlama yöntemi kullanılarak tespit edilmiş, 3) Elde edilen aktif ekstrat/fraksiyon/saf bileşiklerin potansiyel iyileştirici mekanizmaları moleküler ve fizyolojik seviyede aydınlatılmıştır. Sonuç olarak, EE (Etil Asetat Ekstrat)’ nin, karaciğer hücre hattında glukoneojenez yolağını ve hız sınırlayıcı enzimleri etkin bir şekilde baskıladığı, ii) insülin direnci geliştirilen iskelet kası ve karaciğer hücrelerinde insülin hassasiyetini artırdığı vii gösterilmiştir. Saflaştırılan bileşiklerden rosmarinik asit, kafeik asit, luteolin, propanoik asit metil ester, apigenin-7-glukozit ve kaffeoyl rosmarinik asitin MetS’ye karşı etkin bileşikler olduğu bulunmuştur. Kaffeoyl rosmarinik asitin tez çalışması kapsamında ilk defa, glukoneojenez, adipojenez, insülin sinyalizasyonu ve inflamatuar yolaklarda iyileştirici etkiye sahip olduğu gösterilmiştir. Ayrıca, tez kapsamında insülin direnci geliştirilen karaciğer hücrelerinde yapılan tüm genom transkriptom analizi EE ile elde edilen biyoaktivite sonuçlarını destekleyici ve genişletici niteliktedir.