Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BİLGE CANBAY
Danışman: Özkan Keskin
Özet:
Toplumların yaşamını önemli anlamda
etkileyen kıtlıkların ortaya çıkmasında yönetim, ulaşım, fiyat dalgalanmaları
gibi faktörlerin etkisinin yanı sıra doğal afetlerin etkisi de oldukça
fazladır. Özellikle tarımsal ürünlerin verimliliğine göre değişkenlik gösteren
bir malî yapıya sahip devletlerde bu durumun ehemmiyeti had safhadadır. Osmanlı
Türkçesinde kıtlık ve pahalılık anlamlarına gelen kaht ü galâ
sözcüklerinin kalıp haline gelerek dile yerleşmesi de bu sebeple tesadüfi
değildir. Malî tahribatı ağır basan bir doğal afet olan çekirge istilâları da
Anadolu’da 1850-1915 yılları arasında ciddi şekilde etkili olmuştur.
Osmanlı
Devleti, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren çekirge istilâlarının
yaşandığı bölgelerde itlaf çalışmaları kapsamında bazı uygulamalara başvurmuştur.
Çekirgelerin belirli ücret karşılığı toplatılması, zor durumda kalan ahaliden
vergi alınmaması ve ahaliye maddi olarak yardım edilmesi bunlardan bazılarıdır.
Ahalinin gücünün yetmediği zaman ise devreye merkezden gönderilen amele taburları
girmektedir. Ayrıca yurt dışından alanında uzman kişiler ve malzemeler
getirtilerek dönemin modern mücadele yöntemleri de takip edilmiştir. Tüm
çabalara rağmen istilânın boyutunun ciddi seviyelere ulaştığı yerlerde göç gibi
sonuçlara rastlanmıştır. Ekonomik olarak zarar gören çiftçinin kaybının
karşılanması için Ziraat Bankası devreye girerek tahsis edilen krediler ile
üretici malî açıdan desteklenmiştir.
Bu
çalışmada Anadolu’da bilhassa Aydın ve Diyarbakır vilayetlerinde ağırlıklı
olarak görülen çekirge istilâlarının 1850-1915 yılları arasındaki
sosyo-ekonomik etkisi, Osmanlı Arşivi belgeleri, Ziraat Bankası defterleri,
dönemin mecmua ve gazeteleri, çıkarılan kanunlar ve bütçe kayıtlarından
yararlanılarak çalışılmıştır.