Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FURKAN DEMİREL
Danışman: Yonca Surgun Acar
Özet:
Ağır metaller bitkiler üzerinde negatif etkilere sahiptir. Bu metallere karşı bitki
savunma sisteminin yanı sıra bu sisteme destek sağlayacak hormonların kullanımı son
yıllarda artış göstermektedir. Önemli bir hormon grubu olan brassinosteroid (BR)’ler bitki
büyüme ve gelişiminde önemli roller oynamakla birlikte, çevresel stresler karşısında da bitki
toleransını arttırmaktadır. Bu çalışmada, küresel ölçekte en fazla ekimi yapılan dördündü
kültür bitkisi olan soya fasulyesi [Glycine max (L.) Merril] fidelerinin yapraklarında toksik
ve toprakta varlığı giderek artan kadmiyum (Cd) ağır metalinin meydana getirdiği strese
karşı BR hormon grubundan olan, 24-Epibrassinolid (EBL)’in etkileri moleküler ve
fizyolojik düzeyde araştırılmıştır. Yapılan çalışmada, soya fasulyesi fideleri 10 gün boyunca
hidroponik sistemde 20 ve 40 mg L-1
içeren kadmiyuma maruz bırakılmış ve 2 gün
aralıklarla yapraklara spreyleme yöntemi ile EBL (1 µM) uygulanmıştır. Soya fasulyesi
fidelerinde Cd konsantrasyonundaki artışa bağlı olarak büyüme parametreleri (gövde ve kök
yaş ve kuru ağırlıkları, kök ve gövde uzunlukları) ve pigment içeriğinde azalma tespit
edilirken, yaprak dokusunda Cd miktarında artış belirlenmiştir. Kadmiyum ile birlikte
yapılan EBL uygulamaları gövde yaş ve kuru ağırlığı, gövde uzunluğu ve pigment
seviyesinde kontrole göre artış meydana getirmiştir. Kadmiyum uygulamaları antioksidan
enzimlerin (SOD, CAT, APX ve POD) aktivitelerinde artmaya neden olurken, 20 mg L-1 Cd
ile birlikte yapılan EBL uygulamaları kontrole ve tek başına yapılan 20 mg L-1 Cd
uygulamasına kıyasla enzim aktivitelerin daha da artmasına neden olmuştur. Hidrojen
peroksit ve malondialdehit (MDA) seviyesi Cd uygulamaları ile artarken, Cd ve EBL’nin
v
kombine uygulaması söz konusu stres indikatörlerinin azalmasına neden olmuştur.
Kadmiyum stresi altında EBL uygulaması soya fasulyesi yapraklarında prolin, toplam
fenolik ve flavonoid içeriklerinin kontrol ve Cd uygulamalarına kıyasla daha fazla artmasına
neden olmuştur. Kadmiyum stresine maruz bırakılan fidelerin yapraklarında antioksidan
sistem ile ilgili bazı genlerin (GmCSD5, GmFSD3, GmMSD1, GmCAT1, GmAPX1 ve
GmPOD) ekspresyon seviyeleri üzerine EBL’nin etkileri araştırılmıştır. Kadmiyum ve EBL
uygulamaları GmCSD5 geni hariç ekspresyon seviyesi araştırılan genleri pozitif regüle
etmiştir. Sonuçlar Cd stresi altında soya fasulyesi fidelerinin yapraklarında spreyleme
yöntemi ile uygulanan EBL hormonunun antioksidan sistemi biyokimyasal ve moleküler
düzeyde regüle ettiğini göstermiştir.