Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZLEM ACAR
Danışman: Cüneyt Akı
Özet:
Yapılan bu tez çalışmasında, piyasada yaygın olarak kullanılan ve halk tarafından oldukça tercih edilen yapay tatlandırıcılardan olan sakarin ve aspartamın genotoksik etkileri Allium cepa L. bitkisi kullanılarak kök ucu hücreleri test yöntemi ile incelenmiştir.Çalışma kapsamında, aspartam, sakarin ve sükroz serileri oluşturulmuştur. Kök hücrelere 24 saat ve 48 saat sürelerle belirlenen günlük alım dozları (aspartam ve sakarin için 20 tablet-40 tablet, sükroz için 35 g/L-70 g/L) ile tatlandırıcılar uygulanmıştır. Mitotik indeks değerleri ve kromozom anormallikleri SPSS 20 paket programında One Way ANOVA testi kullanılarak analiz edilmiştir. Uygulamanın sonunda kontrol grubu ile karşılaştırma yapıldığında, süre-doz ilişkisine bağlı olarak mitotik indeks değerlerinde p<0,05 değeri baz alınarak anlamlı düşüşler gözlenmiştir. En yüksek doz ve en uzun uygulama süresi olan 48 saat 40 tablet aspartam uygulamasında mitotik indeks değeri %43,50 oranında, sakarin için en yüksek doz ve uygulama süresinde mitotik indeks değeri %37,44 oranında ve sükroz için 70 g/L 48 saat uygulamasında mitotik indeks değeri %28,42 oranında hesaplanmıştır. Kromozom aberasyonlarında; sükroz uygulamasında en çok karşılaşılan anormallikler c-mitoz, metafazda düzensiz yerleşim, anafazda köprü oluşumu ve anafazda kutup kayması olarak belirlenmiştir. Aspartam uygulamasında ise anafazda kromozom kırıkları, kutup kaymaları ve anafazda köprü oluşumudur. Sakarin uygulamasında en fazla anafazda kutup kayması, metafazda tabla kayması ve anafazda lagard kromozom oluşumları ile karşılaşılmıştır. Bu anomalilerin dışında uygulamalarda star oluşumu, halka oluşumu ve poliploidi görülmüştür. Analizler sonucunda tatlandırıcıların A. cepa hücrelerinin gözle görülür şekilde bölünme sayılarını azalttığı ve bölünen hücrelerde de kromozomal anormalliklere sebebiyet verdiği belirlenmiştir. Sonuç olarak yapılan bu tez çalışmasında, günümüzde sıklıkla kullanılan tatlandırıcıların canlı yapısında genotoksik etkilere neden olduğunu ve bu nedenle sağlık, gıda ve ticari kullanımlarının belirlenen standartlarda yapılması konusunda önemi vurgulanmıştır.